G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


Download 6.42 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/199
Sana30.10.2023
Hajmi6.42 Mb.
#1735273
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   199
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
3.4-rasm.Meridianlar 
yaqinlashish 
burchaklari joylashisi 


28 
Meridianlar yaqinlashish burchagining ishorasi absissa o’qining geografik 
meridianga nisbatan o’rniga bog’liq: absissa o’qi geografik meridianning sharq 
tomonidan o’tsa meridianlar yaqinlashish burchagi sharqiy deyiladi va ishorasi 
musbat bo’ladi, g’arb tomonidan o’tsa, g’arbiy deyilib, ishorasi manfiy bo’ladi. 
Biror territoriyadagi meridianlar yaqinlashish burchagining o’rtacha qiymati 
shu territoriya topografik kartasining janubiy ramkasi ostida beriladi. 
Haqiqiy azimut bilan direksion burchak o’rtasidagi munosabat. Yo’nalishning 
haqiqiy azimuti va shu joydagi meridianlar yaqinlashish burchagi ma’lum bo’lganda 
uning direksion burchagini, direksion burchagi va meridianlar yaqinlashish burchagi 
ma’lum bo’lganda esa haqiqiy azimutni 
aniqlash qiyin bo’lmaydi. Masalan, 3.5-
rasmda OC chizig’ining haqiqiy azimuti (A) 
va direksion burchagi (α) ning bir-biriga 
munosabati berilgan, demak,  
 
 
 
 
 
 
 
3.5a-rasm. OC chizig’ining haqiqiy azimuti(A) va direksion
(α)
 
burchagining bir-biriga munosabati 
 
3.6-rasm.Direksion burchak va 
rumb o’rtasidagi munosabat 


29 
3.5 a-rasmda 
α = A − γ
shq
A = α + γ
shq
} (3.3)
3.5 b-rasmda 
α = A + γ
g’
A = α − γ
g’
} (3.4) 
shu munosabat quyidagi ko`rinishga teng bo’ladi. 
Direksion burchak va rumb o’rtasidagi munosabat. Yo’nalishning 
direksion burchagi ma’lum bo’lganda rumbini, rumbi ma’lum bo’lganda esa 
direksion burchagini topish mumkin. Masalan, 3.6-rasmda direksion burchak bilan 
rumbning bir-biriga munosabati berilgan; yo’nalishlarning direksion burchaklari 
ma’lum bo’lganda bu shakldan foydalanib rumbni quyidagi formulalar yordamida 
aniqlash mumkin. 
I − chorakda ShShq r = α
II − chorakda JShq r = 180° − α
III − chorakda JG’ r = α − 180°
IV − chorakda ShG’ r = 360° − α
} (3.5) 
Yo’nalishlarning rumbi ma’lum bo’lsa, direksion burchakni quyidagi 
formulalardan aniqlash mumkin: 
I − chorakda α = r
II − chorakda α = 180° − r
III − chorakda α = 180° + r
IV − chorakda α = 360° − r
} (3.6) 
Yo’nalishning azimuti ma’lum bo’lganda - uning rumbini, rumbi ma’lum 
bo’lganda esa azimutini shu formulalar yordamida aniqlash mumkin. Bunda 
formulalardagi direksion burchak (α) o’rniga azimut (A) qo’yiladi, xolos. 

Download 6.42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling