Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

HAR XIL TOG‘ JINSLARINING HAQIQIY FILTRATSIYA TEZLIGINI
ANIQLASH UCHUN KERAK BO‘LGAN BO‘YOQLARNING HAR 10 M
MASOFA UCHUN TAXMINIY MIQDORI
(V. D. Babushkindan)
Tog‘ jinslari 
Buyoqlar, har 10 m 
masofaga 10 g
(quriq holatda) 
Gil 
Qum 
Yoriqli qoya 
toshlar 
Karstli 
Fluoressein 
5—20 
2—10 
2—20 
2—10 
Eozin 
5—20 
2—10 
2—20 
2—10 
Eritrozin 
10—40 
10—30 
10—40 
10—40 
Qizil kongo 
20—80 
20—60 
20—80 
20—80 
Metilen sinkasi 
20—80 
20—60 
20—80 
20—80 
Havorang anelin 
20—80 
20—70 
20—80 
20—80 
Qizil ponso 
10—40 
10—30 
10—40 
10—40 
19.3.2. YER OSTI SUVLARI OQIM TEZLIGINI
KIMYOVIY USUL YORDAMIDA ANIQLASH
Mutaxassislar kimyoviy usulni chuqur bo‘lmagan suvli qatlamlarda
harakat qiluvchi yer osti suvlari uchun qo‘llashni afzal deb bilishadi
(Sedenko, 1979). Kimyo-
viy usulni qo‘llash maq-
sadida natriy xlor, ammo-
niy xlor, litiy xlor eritma-
la r id a n f o yd a la n ila d i.
Usulni ishlatish mexa-
nizmi kalorimetrik usulga
o‘xshab ketadi — eng av-
valo, kimyoviy tahlil aso-
sida suv tarkibidagi tabiiy
holatdagi xlor ionlarining
miqdorini har 2—3 soatda
namuna olish yo‘li bilan
sutka davomida o‘zgarish
qonuniyatlari to‘g‘risida
ma’lumotga ega bo‘lina-
di. Buning uchun asosiy

---

2 4 9
quduqqa yuqoridagi indikatorlardan birortasi olinib (natriy xlor tuzi
ishlatilgani ma’qul), talabga muvofiq holda eritma tayyorlanadi (19.3-
jadval). Tayyorlangan eritma asosiy quduq orqali suv oqimiga qo‘shiladi.
So‘ngra, kuzatish quduqlari orqali avvalgdek 2—5, keyin har 15—30
minutda suv namunasi olinib, tarkibi shu zahotiyoq dala kimyoviy la-
boratoriyasi yordamida aniqlanib boriladi (19.6-rasm).
Olingan natijalar yordamida chizma chizilib, yer osti suvining hara-
kat tezligi, filtratsiya koeffitsiyenti mavjud formulalar asosida aniq-
lanadi.
19.3-jadval