Grav1razvedka

bundan, ₇

*\
2 + ~ 2

7 ~
- -----у yoki z , - z 2 =Aq 5 V* -I-
0,5 “ 1

2 2

K . ( - V s ) - 0 , 2 5 ^ zmax = In _{у 4-7"}

= 0, SGS In ^

7

■*0,25T i l ^1


bulardan: ^ = (— Ц )2
zi 4 v * i
zi+z2=2w belgilab va kvadrat tenglamaning ildizi yig‘indisi va ko‘paytmasi xususiyatlaridan i'oydalanib:
z, = m - y[ m 1 - x l s z l = m + J^/m ² - л 0² 5.
Demak, uslun ustida o'lchangan Wx/ grallgi bo"yicha uning faqat chegaralarini chuqurligini emas, balki atrof jinslarinikidan farq qiluvchi zichlikni topish mumkin.
д. ^W.tzmax
2G( In z 2 - In z , )
Gorjzontal silindr. Cheksiz uzunlikdagi gorizontal silindr “w” o ‘qi bo‘yicha joylashsa, o'lchov profiii bu yo'nalishga ko‘ndalang joylashsa bir jinsli silindming tortishi uning massasi uzunlik bo'yicha tarqalganda ham bir xil bo'ladi
m = dm / dy = /гЛ’ ■<т
(1.12) formuladan i'oydalanib:

Ag - (7 • m • h j - —
2G ■rn ■h

_J1 /_/(.yv2 _{“ + v} 2 _{+ z~}2 \₎1 / 2
x"i + hi ~? ’

Ag va W X7grafiklari


IV_\

1.4-rasmda keitirilgan. Ulardan silindr o ‘qigacha bolgan chuqurlik h va chiziqli zichlikni aniqlash muinkin.

1.4-rasm. Vertikal ustun ustida Ag va Wxigrajiklari
1.5-rasm. Gorizontulsilindr ustida Ag va \Vxzgrafiklari


Ag grafigi musbat va simmetrik, maksimmum Ag,mx silindr markazi ustida joylashadi.
X Oda Ag nux = 2Gm in bo'ladi. 0,5 Agnm ning koordinatasini quvidagicha topish mumkin:
Ag( - \ 5)-- 2 G - m 1- ~- - у = 0,5 Ag,ra:i =
x f) < + n h
Bundan, 2h ( x^s + h 2) - l / h yoki 2 hl — x £ + /i2va
h = *0,5

25
llosil boMgan /; qiymatini Agmix formulasiga qo‘yib. quyidagini topish mumkin:

m " = A&™* '-Vs 120.
Xuddi shunday qilib Wxz grafigidan ham foydalanish mumkin. Bu grafik x<0 bo'lganda musbat va x>() boMganda manfiy, hamda x 0 da grafik nol chizig'idan o'iadi. W x/ funksiyasining ekstremumlarini o'rganib,
х,гал = —// / л/3, = h/\f?> ekanligini ko'ramiz. Agar W\r
grafigining maksimum va minimum nuqtalari orasidagi masoia -
L bo4sa, unda h 0,87 L bo‘ladi.
^nm.min = ± 1 , 2 9 9 G m' ■( Mh 1) bundan m 1=0,011 hr.
Gravitatsion maydon grafiklaridan geologik jismlar paramctrlarini aniqlashning juda ko'p uslublari mavjud. Analitik formulalar yordamida nazariy grafiklar atlasi, gravitatsion potensialni paletkalari har xil jismlar, bar xil chuqurliklar uchun tuzilgan. Kuzatilgan grafikni nazariy grafiklar bilan solishtirib, eng yaxslii inos kelganidan jisrn parametrlari aniqlanadi.

4. 
   Graviinetrlar va gradientometrlar
   

Hozirgi vaqtda og‘irlik kuchini o ‘lchashning uchta usuli qoilaniladi: mayatnikli, erkin tushish va statik usuilari. Buning uchun mayatniklar, graviinetrlar, variometrlar va gradientometrlar ishlatiladi. Gravimetrlar og'irlik kuchining absolyut qiymatini yoki uning boshqa o'lchash nuqtasidagi qiymatiga nisbatan o^zgarishini o'lehashga mo‘ljallangan asboblardir. Variometr va gradientometrlar yordamida og'irlik kuchining vcilikal va gorizontal yo‘nalishlarda o ‘zgarish tezligi o ‘lchanadi. Mayatnikli usul va jismni erkin tushishi usuli og'irlik kuchining absolyut qiyrnati oichash uchun ishlatiladi.
Og'irlik kuchini oMchashning mayatnikli usuli osilgan mayatnikning erkin tebranish davrini aniqlashga asoslangan:
7