H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
|
3.3. Tanlov muammosi
Qondirish vositalari cheklangan bir vaqtda ehtiyojlarning xilma- xilligi shunga olib keladiki, ularning hammasi ham qondirilmaydi, aniqrog‘i qondirish ham to‘liq bo‘lmaydi. Bu demak, har qanday iqtisodiy xatti-harakat aslida qondirish imkoni bo‘lgan bir nechta ehtiyojlar orasidan ayni vaqtda qondirilishi kerak bo‘lgan bir ehtiyojning tanlanishini anglatadi. Ayni vaqtda oshib borayotgan ehtiyojlarni qondirish mavjud resurslar va texnologiyalar bilan cheklangan bo‘ladi. Bu iqtisodiy qaror qabul qilish muammosi, aslini olganda, iqtisodiy xatti-harakatlarning muqobil variantlaridan birini tanlashning o‘zginasi ekanligini anglatadi. Bunday muammo ana shunday iqtisodiyot sub’ektining nafaqat muqobil variantlardan birini tanlash imkoniyati, shu bilan birga, zarurati bo‘lgan hollarda vujudga keladi. Ayni vaqtda ana shu xatti-harakat vujudga kelgan vaziyatda boshqa ehtiyojlarning qondirilishidan voz kechishni anglatadi. Shu bilan birga, har qanday iqtisodiy xatti-harakat cheklangan resurslar va zaxirasining ma’lum bir ulushi sarflanishini, bu demak, qolgan ehtiyojlarning qondirilish imkoniyatlari qisqarishini anglatadi. Demak, muayyan ehtiyojlarning qondirilishiga muayyan miqdordagi resurslarning ajratilishi, boshqa ehtiyojlarni qondirish uchun ana shu resurslardan foydalanishdan voz kechish, shu bilan birga, mazkur ehtiyojlar qondirilishini ma’lum darajada cheklash bilan bog‘liq. Shunday qilib, tejamkorlik muammosi – iqtisodiyot mazkur sub’ektining boshqa ehtiyojlarini qondirish imkoniyatini ta’minlagan holda ushbu ehtiyojning qondirilishiga cheklab va puxta o‘ylab mablag‘ ajpatish tanlov muammosining orqa tomoni hisoblanadi. Iqtisodiy tanlov va sarf-xarajatlarni aniqlash muammosini sodda: ishlab chiqarish imkoniyatlari chegarasi (3.2-chizma) modelida namoyish etish mumkin. |
