I-bo‘lim. Xavfli sanoat obektlarda elektr moslamalari bilan ishlaganda yong’in xavfsizligini taminlash chora-tadbirlari

3 –jadval
Sprinklerli avtomatlashgan о‘t о‘chirish tizimining gidravlik hisobi

Hisoblash qismi	Qism uzunligi	Suv sepgichlar soni dona	Bitta suv sepgich suv sarfi,l/k	Okim tafsilot	Qismdagi suv sarf	Quvur diametri, mm K	Koeffsiyent	Qism yо‘qolgan qism
0 – 1				0,37
1 – 2	2,0	1		5	4,84	20	0,75	0,07
2 – 3	2,0	2	4,84	0,37	9,68	20	0,75	0,07
3 – 4	2,0	3	4,84	5	14,55	25	3,44	0,6
4 – 5	5,0	6	4,87	1,72	29,37	32	13,97	2,5
5 – 6	5,0	12	4,94	2,79	60,0	40	28,7	1,08
6 – NS	12,0	18	5,11	5,74	93,2	50	110	2,05
NS-SX	2,5	36	5,54	5,74	122,1	50	527	3,07
SX – K	5,0	36	6,55	7,33	122,1	50	527	5,0

Gidravlik hisoblar natijasida quyidagilar aniqlanadi:

- nasos stansiyasigacha yо‘qolgan bosim Σh = 9,46 m
- talab etilgan umumiy suv sarfi ΣQ = 122,1 l/s
Demak tizim uchun talab etilgan bosim:
N_tal = Nr + Σh + 30 = 10 + 9,46 + 30 = 22,46 m


11 –jadval
Enda avtomatlashgan о‘t о‘chirish tizimi uchun nasos tanlaymiz.
Nasos stansiyasida shunday rusumli ikkita (bitta zahira) nasos о‘rnatiladi.

Nasos rusumi	Suv berish kо‘rsatgichi, m ^3 , soat	Bosim n, 6 m.	Aylanish tezligi ayl/min	Nasos kuvvat kVt	F.I.K	Ishchi kolesa diametri
1	2	3	4	5	6	7
BND	500	60 m	1450	28	82	315

12– jadval
Ichki suv tarmog‘ining gidravlik hisobi:

1. 
   suv sarfini aniqlash.
   

Hisobiy qismi	Jihoz soni N	Iste’ molchi soni, dona	Suv sarfi, q	Okim tafsiloti		Sanitar jihozlari ishlash ehtimoli R	N.P	Α	Q=5q0 α
				Nomi	Q l/s
0 –1	1	10	8,13	Dush	0,2	0,001	0,001	0,2	0,2
1 – 2	2	20			0,2	0,001	0,002	0,2	0,2
2 – 3	3	30				0,001	0,003	0,2	0,2
3 – 4	6	65				0,001	0,006	0,2	0,2
4 – 5	9	65				0,002	0,018	0,207	0,207
5 – 6	17	65				0,003	0,051	0,273	0,273
6 – 7	18	65				0,003	0,054	0,276	0,276
7 – 8	20	65				0,0035	0,07	0,301	0,301
8 – 9	28	65				0,005	0,14	0,385	0,385
9 – CU	28	65	12,5		0,3	0,0075	0,21	0,449	0,449
SU – Ki	28	65	12,5		0,3	0,0075	0,21	0,449	0,449

Yong‘in holatida 2,5 x 2 = 5,0 l/s q = 5,449

13 –jadval
Ichki tarmoqning gidravlik hisobi b) talab etilgan bosimni aniqlash

Σh = 5,05 / 14,8
Demak N_talab = 24,35 + 2,7 + 14,8 = 41,85 m

XULOSA
Yong’in qadimdan insoniyat va tabiat uchun eng katta ofatlardan biri hisoblanadi va hozirgi kunda eng katta xavflardan biri hisoblanadi.Ayniqsa yer yuzi o’rmonlari yong’indan tugab bitayodgan va sanoat,neft-gaz va Atom elektrostansiyalari rivojlangan,sanoatning va deyarli kundalik turmushning har javhasida yong’in chiqishi imkoniyati kattada bo’lagan paytda yong’in-portlashning oldini olish va saqlash kattda ahamiyatga egadir.Shu sabadan ham kurs loyihasining asosiy vazifasi ham insonlar sog’lig’i va mol-mulkini saqlash,sanoatda yong’in xavfsizligini ta’minlab berishdan iborat.
“Toifalangan obektlarda elektr moslamalari bilan ishlaganda yong‘in xavfsizligi ta’minlash chora-tadbirlari” mavzusidagi kurs loyihasi kirish qismi, asosiy qismi, xulosa va foydalangan adabiyotlar ro’yxati hamda ilovalaridan iborat bo‘lib, kirish qismida, mavzuning dolzarbligi, kurs loyihagasing maqsad va vazifalari, asosiy termin va atamalar, kurs loyihasi tarkibi va hajmi keltirilgan.
Kirish qismining asosiy mazmuni yuqorida keltirib o’tildi va asosiy qismi esa uch bo’limdan iborat.
Ilk bo’limida yong’in xavfsizligi haqida ma’lumotlar keltirib o’tilgan.Yong’in va yonish jarayoni nima ekanligi,farqlari,binolargfa qo’yiladigan xavfsizlik ta’lablari va binolarning yong’inga chidamliligi va boshqa muhim tushunchalar haqida ma’lumotlar berib o’tilgan.
Ikkinchi bo’limida esa mavzu bo’ycha asosiy ma’lumotlarga to’xtalib o’tilgan.Bunda binolarga qo’yiladigan elektr xavfsizligi ta’lablari, toifalangan obektlardagi binolar va xonalarni elekr va yong‘in xavfsizligi buyicha toiflarga ajratishtilishi,elektr asboblariga qo’yiladigan xavfsizlik talablari,qisqa tutashuvlar,elektr moslamalarini himoyalovchi qurilmalar,elektr uskunalari va yashindan himoyalanish usullari haqida ma’lumotlar berilib o’tilgan va mavzunikeng ko’lamda yoritib berishga harakat qilingan,tahlil qilingan.
Uchunchi qismida esa kurs loyihasi rahbari tomonidan berilgan topshiriqqa e’tibor qaratilgan.Bunda obektlarda avtomatik yong’in o’chirish vositalarini tanlash va o’rnatish,shuningdek ularning suv sarfi va gidravlik holatini hisoblashga qaratilgan.Bundan tashqari bu bo’limda eng keng tarqatilgan sprinkler qurilmasi haqida ma’lumotlar keltirib o’tilgan.
Kurs loyihasini ishlab chiqish dovomida, yong‘in xavfsizli, sanoat korxonalarini loyihalash, qurish va rekonstruksiya qilish, iqtisodiy va ijtimoiy sohalarni suv bilan ta’minlashga oid normativ- huquqiy xujjatlari, standartlar, meyorlar, QMQ va boshqa bir qancha reglament xujjatlari o‘rganildi.
Kurs ishi davomida yong’in xavfsizligiga doir barcha normative hujjatlar o’rganildi va avtomatik o’t o’chirish vositalarini o’rnatish bo’ycha loyiha chizmasi ishlab chiqldi.
Kurs loyihasi mavzusiga binoan. quyidagilarni taklif etiladi:
1.Aholining yong’in xavfsizligi bo’ycha bilimlarini oshirish
2.Yosh bolalarni e’tiborsiz qoldirmaslik va ularga kichikligidan yong’in xavfsizligi bo’ycha ko’nikmalar berib boorish kerak.Chunki ko’p hollarda yong’inlar yoshlarni etiborsiz qolishdirish asosida kelib chiqmoqda.
3.joylarda va ayniqsa xavfli ishlab chiqarish korxonalarida chekish madaniyatiga alohida e’tibor qaratish.Chunki shunday xavfli ishlab chiqarish obektlarida bitta cho’g’ orqali ham katta yong’in-portlash larga olib kelishi mumkin.Bu obyektlarda afsuski ishchilarning maxsus joydan boshqa joylarda ham chekishlarini kuztiyapmiz.Bu holatlarni oldini olish uchun esa jazo choralarini kuchaytirish lozim.
4.Hozirda yong’inlarning kelib chiqishiga asosiy sabalardan biri sifatida elektr tokini olishimiz mumkun.
Elektr tokidan asosan quydagi sabalar tufayli yong’inlar kelib chiqmoqda:
Montaj ishlarida loyihda ko’rsatilgan elektr uzatkichlardan foydalanmay,boshqa simlardan foydalanish;
Motaj ishlarini to’g’ri bajarmaslik;
Ortiqcha yuklamali uskunalardan foydaalnish;
Yerga ulamaslik va nollashtirish ishlariniu olib bormaslik;
Yong’innidan xabar berish va uni avtomatik o’chirish vositalarining so’ngi rusumlaridan foydalanish.
Yong’in bu butun umrlik yig’ib terganizni yoki yillab bunyod qilgan binoyingizni yoki koxonangizni bir lahzada kulga aylantirishi mumkin .Shunday ekan yong’inn xavfsizligi talablariga rioya etish har birimizning burchimizdir.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1 .O‘zbekiston Respublikasining “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi qonuni (1993 yil).
2. GOST 12.1.004-91-“Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablar”.
3. SHNK 2.09.04-09-“Korxonalarning ma’muriy va maishiy binolari” talablari .
4. QMQ 2.04.01-98-“Binolarning ichki suv quvuri va kanalizatsiyasi” talablari.
5. QMQ 2.04.02- 97- “Suv ta’minoti. Tashqi tarmoq va inshootlar”.
6. GOST 12.1.033-81 SSBT -“Yong‘in xavfsizligi. Terminlar va aniqlash”.
7. GOST 12.1.044-89- SSBT-“Yong‘in- portlash moddalari va materiallari. Atamalar va aniqlash usullari”.
8. L.Ashurova Yong‘in portlash xavfsizligi fani bo‘yicha o‘quv uslubiy majmua Toshkent-2020
9.Maxmatqulov N.I. «Yong‘inga xavfsizligi» fanidan 5641200- Mehnat muxofazasi va texnika xavfsizligi bakalavriyat ta’lim yo‘nalishi talabalari yong‘in xavfsizligi fanidan kurs loyihasini bajarish tartibi bo‘yicha uslubiy ko‘rsatma, QarIMI, 2022 y
IV.Internet saytlari
1.Arxiv.uz
2. zamokok.ru
3.hozir.org
4. ogneborec.su
5.kun.uz


Kurs ishi ilovasi
1-ilova
Avtomatik yong’in o’chirish vositasi sprinklerlarning ishlash prinsiplari