I kirish II. Asosiy qism: Ruxning olinish usullari, tarixi, ishlatilishi

Simob haqida malumot
Simob – tuzilishi va ko’rinishi jihatidan juda nozik bo’lgan va noyob kimyoviy xususiyatlarga ega bo’lgan muhim element. Issiqlik, gaz yoki suyuqlikni o’lchaydigan asboblardan tortib tibbiyot sohasiga qadar ko’p sohalarda qo’llaniladigan simob, ” kinabar ” deb nomlangan qizil kondan olingan kulrang moddadir. Simob oltin va kumushni rudalardan ajratish uchun ishlatiladi.

Oddiy moddaning ko’rinishi Suyuq simob ampulada

Atom xossalari

Nomi, belgi, raqami ——————-→ Simob / Gidragrum (Hg), 80

Atom massasi ——————-→ 200.59 m.a.b. (g/mol)

Elektron konfiguratsiyasi ——————-→ [Xe] 4f^14 5d^10 6s^2

Atom radiusi ——————-→ 157 pm

Kimyoviy xossalari

Kovalent radius ——————-→ 149 pm

Ion radiusi ——————-→ (+ 2e) 110 (+ 1e) 127 pm

Elektrmanfiyligi ——————-→ 2.0 (poling shkalasi bo‘yicha)

Oksidlanish darajasi ——————-→ +2, +1

Ionlanish energiyasi ——————-→ 1006,0 kJ/mol; (10.43 eV)

Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari

Termodinamik faza ——————-→ Suyuq

Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→ 13,546 (20 ° C) g / sm³

Erish harorati ——————-→ 234,32 K (-38,83 ° C)

Qaynatish harorati ——————-→ 629,88 K (356,73 ° C)

Solishtirma erish issiqligi ——————-→ 2,295 kJ / mol

Solishtirma buglanish issiqligi ——————-→ 58,5 kJ / mol

Molyar issiqlikgi ——————-→ 27.98 J / (K · mol)

Molyar hajmi ——————-→ 14,81 mol/sm^3;

Oddiy moddaning kristall panjarasi

Panjara tuzilishi ——————-→ romboedral

Panjara parametrlari ——————-→ ahex=3,464 сhex=6,708 Å

Boshqa xususiyatlar

Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) 8,3 Vt / (m · K)

CAS raqami ——————-→7439-97-6

Simob tarixda
Miloddan avvalgi 1500 yilga oid Misr qabridan simob qotishmalari topilgan. Simobdan foydalanish qadimgi Xitoy va Hindistonda hujjatlashtirilgan. VI asrda kimyogarlar Merkuriy sayyorasini simob bilan aniqladilar. Shu sababli, simobning inglizcha nomi “Merkuriy” dir. Bu lotincha “hydrargyrum” so’zidan kelib chiqqan bo’lib, ” suyuq kumush ” degan ma’noni anglatadi.
U 20 -asrning boshlarida sifilisni davolashda ishlatilgan. Aytilishicha, simob Ispaniya va Frantsiyadagi 30 ming yillik g’orlarning bezaklarida ishlatilgan. Alximiklar oltinni simobdan olish mumkinligiga ishonishgan. 4-asrda yashagan mashhur xitoylik kimyogar Ko-Xung simob odamlarni suv ustida yurishga majbur qilishi mumkinligiga ishongan. U hatto keksa odamlar simob tufayli farzand ko’rishi mumkin, deb da’vo qilgan. Rimliklar jinoyatchilar va qullar simob konlarida ishlashgan. Shu sababli ko’plab mahbuslar simob bilan zaharlanish oqibatida vafot etishd
Simob XX asrning boshidan beri tadqiqotlar va tajribalar bilan tobora muhim elementga aylandi.