I. O’quv materiallar 1- mavzu transport vositalari detallarining ish qobilyatini qayta tiklash texnologiyalari fanining maqsadi va vazifalari reja

Tiklash 
usullari  
Tiklashning texnologik usullari  
1  
2  
Payvandlash 
va eritib 
qoplash  
Yoy bilan qo’lda, flyus qatlami ostida elektr yoy bilan, himoya 
gazlari muhitida, elektroshlak bilan, qukun sim bilan yoy vositasida, 
titrma yoy bilan, argonli yoy bilan, induktsion usul bilan, gaz 
alangasida, plazmali usul bilan, lazer yordamida.  
To’zitish  
Gaz alangasida, elektr yoy bilan, plazmali usul bilan, detonatsion 
usul bilan, lazer yordamida, ion-plazmali usul bilan.  
Galvanik 
cho’ktirish  
Xromlash, temirlash, nikellash, ruxlash  
Elektrofizik 
ishlov berish  
Elektro-uchkunli, magnit-impulsli  
Ishqalab 
ishlov berish  
Antifriktsion  
Kimyoviy-
termiq ishlov 
berish  
Azotlash, tsyementatsiyalash, tsianlash, bor bilan qoplash  
Polimerlardan 
foydalanish  
Elimlash, soxta eritilgan qatlamda qoplam hosil qilish va gaz 
alangasi yordamida to’zish  
Payvandlash va eritib qoplashning elektr yoy usulida eritish zonasida paydo 
bo’ladigan elektr yoyi materialni eritish uchun asosiy zonasida paydo bo’ladigan 
elektr yoyi materialni eritish uchun asosiy issiqlik manbai bo’lib xizmat qiladi. Elektr 
yoyi gazli muhitda ikkita elektrodlar orasida paydo bo’ladigan quchli elektr 
razryaddan iborat, elektr razryad uchun past kuchlanish katta tok, yoy oralig’ida 
gazlarning ionlashishi xosdir. Gazlarning ionlashish natijasida erkin elektronlar va 
ionlar paydo bo’ladi, gazli muhit yuqori elektr o’tkazuvchan bo’lib qoladi va payvand 
yoyning barqaror yonishini ta’minlaydi. Payvandlash yoyi hosil qilish uchun 
o’zgarmas va o’zgaruvchan toklardan foydalaniladi. 
Yoy ustunidagi harorat 6000-7500
0
S gacha, po’lat elektrodlarda 2200-2500
0
S gacha 
ko’tariladi; bunda katod dog’iga nisbatan anod dog’ida harorat yuqori bo’ladi. 
Elektrodni eritish jarayoni eritish koeffitsienti bilan baholanadi, bu koeffitsient 
quyidagiga teng bo’ladi: 



Q
r 


t, 

---

20 
bu yerda Q
r
-eritilgan metall massasi; 

-payvandlovchi tok kuchi; t-eritish vaqti. 
O’rtacha va kam uglerodli po’latlarni payvandlash hamda eritib qoplama hosil qilish 
rejimi
Alyuminiyni 
gaz 
va 
yoy 
bilan 
payvandlashdaqo’llaniladigan 
flyuslar 
tarkibi(massaning ulushi hisobida, %da) 
Gaz alangasida payvandlash va eritib qoplashda metallarni eritish uchun kislorod 
muhitida yonuvchi gazlar (atsetilen, metal propan va b.) alangasidan foydalaniladi. 
Yonuvchi gazlar ichida atsetilen keng tarqaldi, chunki u yongandagi alangasi 3100-
3300
0
S gacha harorat beradi.
Galvanik qoplamalar yoyilgan sirtda, detalni deyarli qizdirmasdan turib, metall 
qatlamini qoplab uni dastlabki o’lchamigacha tiklash imkonini beradi. Ular kam 
yeyilgan sirtlarga (0,10-0,20 mm gacha) metall qoplab, detalning yeyilishi va 
korroziya bardoshligini oshirish uchun xizmat qiladi.