Ikp on javoblari Yurak yetishmovchiligi o'tkir va surunkali, o'ng va chap

o'ngda, П qovurg'alararo sohada hamda to'sh suyagining chap qirrasida, Ш-IV 
qovurg'alar oralig'ida yaxshi eshitiladi va yurak cho'qqisiga uzatiladi. Diastolik 
shovqin protodiastola davrida ya’ni darhol П tondan so'ng boshlanadi va diastola 
davomida asta-sekin susayib boradi 
20. Jigar sirrozi. Etiologiyasi, patogenezi. Diagnostika, Profilaktika 
 
Jigar sirrozi surunkali avj olib boruvchi kasallik bo'lib, uning hujayralarining 
nekrozi, biriktiruvchi to'qimalaming o'sishi oqibatida jigar normal 
arxitektonikasining buzilishi va regeneratsiya tugunlarining hosil bo'lishi bilan 
namoyon bo'ladi. Bu jarayon oqibatida avj olib boruvchi surunkali jigar 
yetishmovchiligi va portal gipertenziya belgilari yuzaga keladi. Etiologiyasi va 
patogenezi. Jigar sirrozi polietiologik kasallik hisoblanib, uning kelib chiqishiga 
aksariyat hollarda quyidagilar sabab bo'ladi: infeksiyalar (V va S gepatit viruslari), 
spirtli ichimliklami suiiste’mol qilish, ovqat tarkibida oqsillar va vitaminlaming 

---

yetishmasligi, toksik-allergik omillar, xolestaz jarayoni va boshqalar. Yuqoridagi 
omillar orasida jigar sirrozining kelib chiqishida bizning mamlakatimizda virusli 
gepatitlar yetakchi o'rin egallaydi. Sirrozning bu turi, jigar hujayralarida virusning 
persistirlanishi, ya’ni uzoq muddat gepototsitlarda yashashi natijasida kuzatiladi. 
Uzoq vaqt davom etuvchi alkogol intoksikatsiyasi ichakda vitaminlar va oqsillar 
so'rilishiga to'sqinlik qiladi, shuningdek bevosita jigar hujayralarining 
metabolizmiga salbiy ta’sir ko'rsatadi va oqibatda jigar sirrozi rivojlanishiga sabab 
bo'ladi. Alimentar omil - yaxshi ovqatlanmaslik, asosan oqsillar va vitaminlaming 
yetishmasligi qator hollarda jigar tsirrozi rivojlanishi uchun sharoit yaratadi. 
Jigaming toksik sirrozi amaliyotda kamroq kuzatilib, u to'rt xlorli uglerod, fosfor 
birikmalari, margimush va boshqalaming uzoq vaqt davom etuvchi va qayta ta’siri 
ostida, shuningdek ovqatdan zaharlanishlarda (zaharli zamburag'lar, geliotrop 
urug'lari tanovul qilinganda) rivojlanadi. Toksik-allergik sirrozlarga turli xil dori 
vositalariga (aminazin, ayrim antibiotiklar, sulfanilamid preparatlari va boshqalar) 
yuqori sezuvchanlik tufayli vujudga kelgan jigar parenximasining distrofiyasi va 
nekrozi sabab bo‘ladi. Biliar siirozning kelib chiqishida jigar ichi va jigardan 
tashqari o‘t yo‘llarining obturatsiyasi, yallig'lanishi va buning oqibatida o'tning 
dimlanishi, ya’ni xolestaz vujudga kelishi katta ahamiyatga ega. Etiologik omil har 
doim ham sirrozning rivojlanish yo'llari va darajasini belgilamaydi. Jigarga bir xil 
salbiy ta’sir etuvchi moddalar sirrozning turli xil morfologik shakliga olib kelishi 
mumkin (portal, postnekrotik va biliar), aksincha ayrim etiologik omillar esa bir xil 
morfologik shakl rivojlanishiga sabab bo'ladi. Jigar sirrozini patogenetik 
rivojlanishi undagi morfologik o'zgarishlar bilan chambarchas bog'liq. Bunda jigar 
hujayralarining turli sabablarga ko'ra qayta nekrozga uchrashi va ular o'm ida 
biriktiruvchi to'qima o'sishi va oqibatda qon aylanishining buzilishi yetakchi o'rinni 
egallaydi. Saqlanib qolgan gepatotsitlar yoki bo'lakchalar nekroz o'chog'idan kelib 
tushuvchi moddalar ta’sirida regeneratsiyaga uchray boshlaydi. Hosil bo'lgan 
katta regeneratsiya tugunlari atrof to'qimalar va ulardagi tomirlarni (ayniqsa jigar 
venalarini) siqadi. Oqibatda qonni qayta oqishiga to'siq paydo bo'lib, portal 
gipertenziya rivojlanadi. Bu o'z navbatida, darvoza va jigar venalari orasida