Iqtisodiy bilim asoslari

128
Mashq
Mamlakatda tabiiy ishsizlik darajasi 5 foizni, umumiy ishsizlik 
darajasi esa 10 foizni tashkil qiladi. Friksion va tarkibiy ishsizlik 
mamlakatning 1 million aholisini qamrab olgani ma’lum bo‘lsa, qancha 
ishsiz borligini aniqlang.
Tabiiy ishsizlik darajasi
 – mamlakatda faqat friksion va tarkibiy 
ishsizlik bo‘lgan vaziyatdagi ishsizlik darajasi.
To‘la bandlik 
– mamlakatda faqat tabiiy ishsizlik bo‘lgan 
vaziyatdagi bandlik.
turli darajadagi muzokaralarda qatnashish.
3. Mehnatkashlarning ta’lim va tibbiy xizmat olish kafolatlarini 
ta’minlashga harakat qilish.
4. Ish beruvchilar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, 
farmon, qaror va boshqa normativ hujjatlar talablariga rioya qilinishi 
ustidan nazoratni amalga oshirish.
5. Kasaba uyushmalari a’zolarini noqonuniy ishdan bo‘shatilishidan 
himoya qilish.
6. Fuqarolarning ish bilan ta’minlanganligi bo‘yicha kuzatuv olib 
borish. 
7. Ishdan bo‘shaganlar bo‘yicha barcha shartnomaviy kafolatlarga 
amal qilinishini ta’minlash.
8. Mehnatkashlarning ish joylarida mehnat muhofazasi va texnika 
xavfsizligi talablari ustidan nazorat o‘rnatish.
Har qanday davlatda ishsizlik muammosi mavjud bo‘lib, undan 
butunlay xalos bo‘lishning iloji yo‘q. Mamlakatda friksion va tarkibiy 
ishsizlik turlarining bo‘lishi iqtisodiyotda katta o‘zgarishlarga olib 
kelmaydi va jamiyat uchun qaysidir ma’noda tabiiy holat hisoblanadi. 
Mamlakatda faqat friksion va tarkibiy ishsizlik mavjud bo‘lgan holat to‘la 
bandlik deb ataladi. Bu holatdagi ishsizlik darajasi esa tabiiy ishsizlik 
darajasi deb yuritiladi. Bir hisobda, mamlakatda tabiiy ishsizlikning 
bo‘lgani ma’qul. Chunki bunday ishsizlarning bo‘lishi ish bilan band 
aholini yaxshiroq ishlashga undaydi. Ishsizlarni bekor yurmasdan, 
malakalarini oshirib, tezroq ish topishga majbur qiladi. Mamlakatdagi 
tabiiy ishsizlik darajasining 4—5 foiz bo‘lishi me’yoriy holat hisoblanadi.
Davlat ishchi kuchi bozorini tartibga solish va ishsizlikning oldini 
olish maqsadida quyidagi chora-tadbirlarni qo‘llaydi:
— mamlakatda qancha ish o‘rinlari bor, qancha odam ish bilan band, 
http:eduportal.uz

---