Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Карам томирлари бактериозини Xanthomonas campestris бактерияси қўзғатади. У 
карамдан бошқа бутгулдош экин ва бегона ўтларни ҳам зарарлайди.
Иссиқхоналарда зарарланган уруғбарг ва ёш ниҳоллар сарғаяди ва сўлади. Далага кўчириб 
экилгандан 2-3 ҳафта ўтгач, зарарланган кўчатлар баргларининг четларида сариқ доғлар пайдо 
бўлади ва улар баргларнинг ўртасига тарқалади, томирлари қораяди, барг тўрсимон кўриниш 
олади. Поя ва қўзоқларда қорамтир доғлар ривожланади. Бактерия ўсимликларнинг илдизлари 
орқали ҳам кириб олиши ва поянинг ўтказувчи тўқималарини зарарлаши мумкин. 
Барг банди ва поялар кесмаларида ўтказувчи тўқима найчалари қорайгани кўринади. 
Бактериоз оқ карам бошларида кучли ривожланиши кузда кузатилади. Натижада ҳосил пасаяди, 
баъзан карам боши ривожланмаслиги мумкин, кейинроқ зарарланган меваларида ҳўл чириш 
кузатилади. 
Кам зарарланган карам бошлари омборхоналарда баҳоргача яхши сақланиши мумкин, 
аммо уруғлик учун далага экилганида уларнинг кўпчилиги чириб кетади, қолганлари эса жуда кам 

---

112 
ва ичидан зарарланган уруғ ҳосил қилади. Бундай уруғлар баҳорда экилганида униб чиққан 
уруғбаргларда мойсимон доғлар пайдо бўлади ва ёш ниҳоллар кейинчалик нобуд бўлади. 
Бактерия уруғ, ўсимлик қолдиқлари ва тупроқда, омборхоналарда зарарланган уруғлик 
карам бошларида сақланади; вегетация даврида суғориш суви, шира, шилимшиқ қурт ва 
нематодалар билан тарқалади; карам пашшаси зарарлаган карам бошларида бактериоз 
ривожланиши кучаяди. Касаллик Ўзбекистонда ҳам тарқалган. 
Кураш 
чоралари 
бошқа 
сабзавот 
экинларининг 
бактериозларига 
қарши 
қўлланиладиганлари билан бир хил. Шахсий томорқага экиш учун уруғликни эзилган саримсоқ 
билан (100 г уруққа 25 г саримсоқ) банкада силкитиш ва кейин қуритиш орқали зарарсизлантириш 
мумкин (Герасимов, Осницкая, 1961; Кузнецова, Турсуметова, 1970; Пересыпкин, 1982; MacNab et 
al.,1983; Вянгеляускайте и др., 1989; Сычев, Мизунов, 1991; Саттарова ва б., 2003; Ганиев, 
Недорезков, 2005).