Қишлоқ хўжалик машиналари ва жиҳозларини

М.С. Ўрнатма плуг афзаллик ва камчиликларини айтиб беринг? 
Яримўрнатма плуглар икки хил схемада тайѐрланади: пахтачиликка 
мослаштирилган қўш қаватли яримўрнатма ПД-4-35 плугининг олд қисми 
ўрнатма плугларники каби тракторга уч нуқтада (тўрт звеноли механизм 
ѐрдамида) бирлаштирилади, саккиз корпусли яримўрнатма ППН-8-35 ва ПТК-
9-35 плуглари эса тракторга радиал механизм ѐрдамида бир нуқтада
бирлаштирилади. Барча яримўрнатма плуглар гидравлик бошқариладиган ва 
ўзи ўрнашадигон кетинги ғилдираклар билан жихозланади. Раманинг олд 
қисмидаги пасайтиргич плугнинг ўрнатиш нуқтасини паст-баланд
силжитишга имкон беради. 
Ер ҳайдаш чуқурлиги таянч ғилдирак ѐрдамида ростланади. Плуг 
тракторнинг кетинги гидравлик ўрнатиш механизми 1 ѐрдамида транспорт 
ҳолатга кўтарилганда унинг кетинги қисми кетинги ғилдиракга таянади. 
/илдирак марказидан ўрнаткичгача бўлган масофа l
к
>l(n)
/
3. Таянч 
ғилдиракнинг асосий курпусдан узоқлиги l
п

(1,2…1,5)a
max
. 
 
2.Тупроқ палахсаларини ағдариб хайдаш жараѐни 
Плугга чимқар ўрнатмасдан ер ҳайдаганда тупроқ палахсаси ўз шаклини 
сақлаган ҳолда айлантириб ағдарилади ѐки уваланади, эгат тубига нисбатан 
маълум бурчак ҳосил қилиб ѐтқизилади. Плуг илгариланма харакатланганда 
ҳар қайси корпус тўғри бурчаклик кесимли палахсаларни қирқади. Тупроқ 
палахсаларини ағдариб ҳайдаш жараѐнини ўрганишдан мақсад плуг корпусини
ҳосил қиладиган эгатнинг кўндаланг профилини қуришдан иборат. +урилган 
эгат профили шудгор сиртининг текислик даражасини ва плуг билан қандай 
чуқурликда ҳайдаш мумкинлигини аниқлашга имкон берди. Тупроқ 
палахсасини ўрганишда яъни эгат кўндаланг профилини қуришда палахса 
уваланмасдан ағдарилади деб фараз қилинади. 
Эгат профилини қуриш учун палахса ўлчамлари-плуг корпусининг 
қамраш кенглиги b ва ҳайдаш чуқурлиги а берилади. Плуг корпуси қирқадиган
палахсанинг ағдариш схемасини ҳаракат томонига кўндаланг–вертикал 

---

21 
текисликдаги проекциясидан кўриб чиқамиз. Вертикал текисликда пичоқ, 
горизонтал текисликда эса лемех қирқадиган АВСД палахса ағдаргичнинг 
сиртига кўтариш аввал Д қирра атрофида вертикал ДА
1
В
1
С
1 
ҳолатга келгунга 
қадар буралади. Кейин палахса С қирра атрофида буралиб сўнги, С
1
Д
2
А
2
В
2
ҳолатни эгаллайди, яъни унинг С
1
В
2
қирраси бундан аввал ѐтқизилган палахса 
устига ѐтгунга қадар буралади. Ҳосил бўлган ВАС
1
Д
2
А
2
синиқ чизиқ эгат 
назарий профилининг контурини кўрсатади. 
Схемадан: АС
1

DC
3

a+b ДС
1

a бўлгани учун С
1
С
3

b. Хақиқатдан хам 
вертикал палахса С
1
қирра атрофида 90
0
га бурилганда унинг В
1
қирраси С
3
нуқта устига тушади. Демак палахсаларнинг С
1
С
2 
ва хоказо турлари бир–
биридан палахса эни bга тенг оралиқда эгат тубида ѐтади. Шунга асосан, 
ағдарилган палахсанинг А
2
Д
2
қирраси давомининг эгат туби билан кесишган 
нуқтаси С
0
кейинги ўтишда қирқиладиган палахса қирраси бўлади. Бунда 
С
0
С
1
қb ва АC
0

a бўлади. Палахсалар туташган нуқталари В
2
В
3
ва 
ҳоказоларнинг хайдалмаган дала сатҳида ѐтишини исботлаймиз. Бунинг учун 
В
2
ѐки В
3
нуктадан эгат тубига перпендукляр туширамиз. Тўгри бурчакли
учбурчаклар Д
3 
С
1
С
3 
ва В
3 
С
3
Е нинг гипотунузалари С
1
С
3

С
3
В
3

b 
бурчаклари 

га тенг, демак учбурчаклар ҳам тенг. Тенг учбурчакларда тенг 
бурчаклар қаршисида тенг томонлар ѐтади.