Қишлоқ хўжалик машиналари ва жиҳозларини


Download 5.02 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/86
Sana20.11.2023
Hajmi5.02 Mb.
#1790091
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   86
Bog'liq
Қишлоқ хўжалик машиналари ва жиҳозларини ҳисоблаш ва лойиҳалаш

 
2-маъруза 
Мавзу: Тупроққа асосий ва махсус ишлов бериш плуглари. 
 
Режа 
1.Плуглар классификацияси ва умумий тузилиши. 
2.Тупроқ палахсаларини ағдариб хайдаш жараѐни. 
3.Ер хайдаш корпусларининг турлари ва асосий конструктив қисмлари. 
4.Плуг иш органлари ва ғилдиракларини рамада жойлаштириш. 
 
1.Плуглар классификацияси ва умумий тузилиши. 
Плуг ерни шудгорлаш учун мўлжалланган қишлоқ хўжалик қуроли. 
Трактор билан ишлатилади плуглар лемехли ва дискли бўлади. Лемехли 
плуглар вазифасига кўра умумий ишларни мўлжалланган плуглар далачиликда 
ерни 25-35 см чуқур хайдайди, махсус плуглар эса тўқай, бутазор, плантаж, 
боғ, ўрмон, токзор, тошлоқ ва қўриқ ерларни хайдашда ишлатилади. 
Тракторга қўшиш усулига қараб плуглар тиркама, ўрнатма ва ярим 
ўрнатма бўлади. Ер хайдаш турига қараб: оддий, тезкор, плантаж, текис 
хайдаш, ромбик, хайдаш плуглари, юмшатгич плуглар бўлади. Оддий қаватли, 
плантаж плуглар ишлаганда шудгорда эгат–марза ҳосил қилади. Бу плуглар 
корпуси тупроқни фақат ўнг томонга ағдаради. Натижада аввалги йўлининг 
қайси томонига қайтишиги қараб, шудгорда очиқ эгатлар, ѐки тупроқ 
уюмланган марзалар ясайди.
М.С. Очиқ эгатлар ѐки марзалар ҳосил бўлиб қолишини олдини 
олиш учун нима қилиш керак?
Текис хайдаш плуглари айланма, клавишли, балансирсимон ва 
мокисимон харакатланувчи плугларга ажралади. Айланма плугда ўнг ва чапга 
ағдарувчи корпуслар бўлади. Биринчи ўтишда ўнг, қайтишда эса чапга 
ағдарувчи корпуслар ишлатилади, тупроқ доим бир тамонга ағдарилиб, шудгор 
текис чиқади. Тиркама плуглар рама, бикрлик балкаси, корпуслар, чимқирқар 


18 
ва дисксимон пичоқдан тузилган. Эгат ғилдираги эгатдан, дала ғилдираги эса, 
хайдалмаган даладан юради. 
Тракторчи автоматнинг ричагини арқон билан тортганда дастлаб ишалб 
чиқарилган плугларда плуг салт ѐки иш ҳолатига ўтади. Ҳайдаш чуқурлиги 
винтли механизм ѐрдамида ростланади. Плуг рамаси оғдириш механизмининг 
чамбарагини бураб, горизонтал ҳолатга келтирилади. Дала ғилдирагининг 
механизми тортқи воситасида кетинги ғилдирак механизмига бирлаштирилган. 
Бу ғилдирак охирги корпус очган эгатдан юради. Плуг иш ҳолатига 
туширилганда амортизацион пружиналар чўзилиб, унинг қисман оғирлигини 
ўзига олади ва корпусларнинг ерга урилишини ўзига олади ва корпусларнинг 
ерга урилишини сўндиради: плугни салт ҳолатга кўтаришда пружиналар 
автомат ѐки гидроцилиндрлар ишини енгиллаштиради.
11-расм. 
Текис ҳайдаш плугларининг схемаси. А-айланма; б-мокисимон 
ҳаракатланувчи; в-клавишли; г-балансирсимон; 1-ўнг томонга ағдарувчи корпуслар; 2-чап 
томонга ағдарувчи корпуслар.


19 
12-расм. Тиркалма плуг схемаси. 1-тиркама; 2-пасайтиргич; 3-эгат ғилдираги; 4-
амортизацион пружиналар; 5-дала ғилдираги; 6-ҳайдаш чуқурлигини ростлаш винтли 
механизми; 7-ричаг; 8- оғдириш механизмининг чамбараги; 9- чимқирқар; 10- корпус; 11-
рама; 12- бикрлик балкаси; 13- дисксимон пичоқ; 14-тортқи; 15- кетинги ғилдирак; 16-очиқ 
храповикли автомат.
Тиркама илгаги тракторга бир нуқтада бирлаштирилади. Тиркама 
плугнинг тортиш чизиғи бўйлаб йўналтирилиши керак. Бунинг учун 
тиркаманинг кўндаланг планкаси плуг рамасининг олд қисмидаги мос 
тешикларга бирлаштирилади. 
Цилиндрсимон корпуслар рамада бир-бирининг изини 

b

25..30 мм 
қоплайдиган қилиб ўрнатилади, винтсимон корпуслар орасида эса, аксинча 


га тенг оралиқ қолдиралади.
Тиркалма плугнинг салт ҳолатдаги йўл тирқиш h
t

200...250 мм. Эгат ва 
дала ғилдираклариннг диаметри (650...800 мм): 
D
b

D


2a
max
+d
k
+2m
0
Бунда a
max 
–энг катта ишлаш чуқурлиги; d
k
-ўқ кронштейнининг диаметри; 
m
0

50..70 мм – ўқ кронштейнининг дала бетидаги баландлиги. 
Кетинги ғилдирак диаметри D
з

450...500 мм, ғилдирак дискининг 
горизонтал қиялиги 70 ...80, тўғин эни 50...80 мм. Олд ғилдираклар ораси В

қуйидагича аниқланади: 


2
1
1
m
m
b
b
b
n
В







бунда n-корпуслар сони; b-корпуснинг қамраш кенглиги; m
1
ва m
2
–эгат ва дала 
ғилдиракларининг ўртасидан эгат деворигача оралиқлар. Одатда m
1

m
2

0,5s](4...5 см), бунда S-тўғин кенглиги, см. 
Ишлаш чуқурлигининг ўзгариши 
min
max
a
а
а



ва кўндаланг планкани 
пасайтиргичнинг тешикларида силжитиш 
min
max
h
h
h



қийматлари ўзаро 
қуйидагича боғланган: 


20 
h
l
l
a
т










0
1
бунда l
0
–пасайтиргичдаги тешик марказидан оғирлик маркази изигача бўлган 
масофа. 
Ўрнатма плуглар. Ўрнатгич тракторнинг гидравлик бошқариладиган 
ўрнатиш механизмига ўрнатилади. Плугнинг асосий қисмлари рама, 
чимқирқар, дисксимон пичоқ, ишлаш чуқурлигини ростлаш механизми билан 
таянч ғилдиракдан иборат. Пичоқ фақат кетинги корпус олдига ўрнатилади. 
Чимли ва янги ўзлаштириладиган ерларни хайдашда пичоқларни ҳар қайси 
корпус олдида ўрнатиш мумкин. Османинг ўлчамлари a
н
ва D трактор ўрнатиш 
механизмининг параметрига мосланади. 
/илдирак марказидан ўрнаткичгача бўлган масофа l
к
>l(n)
/
3. Таянч 
ғилдиракнинг асоий корпусдан узоқлиги l
п

(1,2…1,5)a
max


Download 5.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling