Қишлоқ хўжалик машиналари ва жиҳозларини

М.В. Тенг томонли учбурчакларда бурчаклар ўхшашликларидаги 
теоремани эсга олинг?
Демак, В
3
Е

Д
3
С
3

a яъни палахсаларнинг тутатиш нуқталари В
0
В
1
В
3
лар 
эгат тубидан хайдаш чуқурлигига тенг оралиқда жойлашган. 
Келтирилган геометрик нисбатлардан маълум бўладики, эгатнинг 
назарий профилини қуриш учун А нуқтадан а радиус билан эгат тубида С 
нуқтани белгилайди, сўнг С дан в радиус билан ѐй чизиб, дала сатҳида В
0 
ни, 
эгат тубида эса С
1 
нукта палахса қиррасининг эгат тубидаги ҳолатини ҳам 
кўрсатади. Бу С
1
бир қиррасидан С
0
В
0 
га перпендикулярлар ўтказиб, 
палахсанинг С
1
Д
2
қиррасини оламиз. Палахсанинг бошқа қирралари хам шу
йўсинда қурилади. 
Кесим Д
3
А
3
В
3
С
3
нинг маркази диагоналларнинг кесишиш нуқтаси 0да 
жойлашади деб қараймиз. Бу ҳолда палахсанинг турғун ҳолатда бўлиши учун 0 
нуқтадан туширилган оғирлик кучи Р нинг таьсир чизиғи С
3
нуқтадан ўнг 
томонда жойлашиши лозим. Диагонал А
3
С
3
ѐки С
1
А
2
эгат тубига
перпендикуляр бўлганда палахса ноустивор ҳолатга келади, чунки диагонал 
оз бўлса ҳам чапга оғса, палахса эгатга қайта ағдарилиши ва плугнинг иши 
бузилиши мумкин. Палахсанинг чекка турғунлик ҳолати учун 
r
a
b

/
нинг 
қийматини аниқлаймиз. Тўғри бурчакли учбурчаклар С
1
АВ ва С
1
Д
3
С
3
нинг 
ўхшашлиги шартидан C
1
C
3
/
C
3
D
3

C
1
A
2
/
C
1
B
2
ѐки
b
b
a
a
b
2
2


, 
2
2
4
2
b
a
a
b


Бу тенгламани квадратга оширамиз ва а
2
га бўламиз, билан алмаштирсак, 
қуйидаги биквадрат тенглама ҳосил бўлади: 
0
1
2
4



k
k
Тенгламанинг хақиқий илдизи k

1,27. Бунда а

0,8b бўлади. 

---

22 
Схемадан 
k
b
a
/
1
/
sin



Демак, палахсанинг эгатга қайтмаслиги учун унинг йўл қуйилган энг 
катта оғиш бурчаги 
0
52
27
,
1
1
arcsin



Яьни палахса камида 128
0 
га айланиши лозим. Палахсанинг турғун 
ҳолатини таъминлаш учун
0
52


ѐки 
27
,
1

k
бўлиши лозим. 
Чимқирқарнинг тупроқ палахсасини қирқиш чуқурлиги
12
...
8
1

a
см, қамраш 
кенглиги 
3
/
2b
b

. Бу ҳолда палахсанинг чекка турғунлик ҳолатида
06
.
1

k
, 
7...8 км км
/
соат тезликда чимқирқарсиз ишлайдиган оддий плугларда 
k
нинг 
ўртача қиймати цилиндрик, маданий ярим винтсимон ва винтсимон 
ағдаргичлар учун мос ҳолда 1,35:1, 45:1,60 ва 1,75, чимқирқар билан ишлаганда 
эса барча ағдаргичлар учун 1,1...1,3 олинади. Палахсани 180
0
га айлантирувчи 
тўқай плуглар учун k нинг қиймати 2...3, плантаж плугларнинг ағдаргичлари 
учун 0,9 олинади.