41
Bundan ma‟lum boʻladiki, suvning zichligi muzning zichligiga
qaraganda 10% ga koʻproq ekan. Shu sababli
suvning yuzasida muz
suzib yuradi. 4
○
C da suvning hajmi kamaya boshlaydi,
keyinchalik
kamayishida esa harorat 4 dan 0
○
C gacha kengayadi.
Dengiz suvi ichimlik suviga qaraganda boshqacharoq boʻladi.
Tarkibidagi har xil tuzlar uning fizik – kimyoviy xususiyatlarini
oʻzgartiradi. Dengiz suvi – 1,9
○
C da muzlaydi va – 3,5
○
C da
maksimal
zichlikka ega boʻladi. Bunaqa haroratda dengiz suvi koʻproq zichlikka
yeta olmay muzlay boshlaydi.
10.1-jadval
Uch agregat holatdagi moddalarning issiqlik sigʻimi
Agregat
holati
Moddaning issiqlik sigʻimi (C
o
r,
kal/mol)
H
2
O
NH
3
CH
4
HCl
H
2
Hg
Na
Gaz
8,7
9,9
…
6,7
6,9
…
5,0
Suyuq
18,0
12,0
11,0
12,0
11,0
6,8
7,6
Qattiq
9,0
9,0
14,0
15,0
13,0
6,7
8,0
Muzni erishida issiqlik sigʻimi ikki marta oʻzgaradi,
bunday
erishdagi katta oʻzgarish hech qanday moddada kuzatilmaydi. Muzning
issiqlik sigʻimi kam e‟tiborlidir, u bir atomli
kristallarning issiqlik
sigʻimiga yaqin va qattiq ammiakning issiqlik sigʻimiga teng. Metallarni
eritish jarayonida issiqlik sigʻimi deyarli oʻzgarmaydi. Koʻp atom
molekulali moddalarning erish jarayonida esa issiqlik sigʻimi kamayadi.
Bu holat suyuqlikda molekulalarni harakatlana olishi va muz holatda
harakatlana olmasligi bilan tushuntiriladi.
Suyuqliklardagi issiqlik
harakatini issiqlik oʻtkazuvchanlik bilan ham aniqlash mumkin. 4-
rasmda suvning haroratga bogʻliq boʻlgan issiqlik oʻtkazuvchanligining
oʻzgarishi keltirilgan.
