Iv bob. Ta’LIM SIFATINI NAZORAT QILISH VA BAHOLASH Ta’lim sifatini o‘lchash baholash shakli va metodlari, indikatorlarini tanlash
Download 1.49 Mb.
|
Ta\'im sifatini nazorat qilish va baholash(1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Affektiv (emotsional — kadriyatli) soda.
- Psixomotor sodasi.
Kognitiv (bilish) soda (si). Bunga urganilgan materialni es- lab kolish va kayta xogirga olish maksadidan tortib muammolarni dal kilishgacha bo‘lgan maksadlar kiradi-ki, bu jarayonda mavjud bilimlarni kayta yodga olish, ilgari urganilgan goyalar, metodlar, protseduralar (darakat vositalari) bilan yangicha mushtarakligini
^osil kilish zarur, yangilarini yaratish dam shunga kiradi. Ekspert badolari, shuningdeq B. Blum va uning damkasblari u k i t u v ch i l a r urtasida utkazgan surov ma’lumotlariga ,\amda adabiyotlar tad1gili- ga kura, kundalik amaliyotda, darsliklarda, dasturlarda ilgari su- rilgan kuplab ta’lim maksadlari bilish sodasiga taalluklidir. Affektiv (emotsional — kadriyatli) soda. Unga atrofdagi olam dodisalariga nisbatan oddiy qabul kilish, kizikish, ta’sirga ja vob berishga tayyorlikdan tortib, kadriyat yunalishini va munosa- batlarni uzlashtirish, ularni faol namoyon kilishgacha bo‘lgan shax- siy-emotsional munosabaglarni shakllantirish maksadlari kira di. Qizikishlar va mayllarning shakllanishi, u yoki bu tuyguni kechirish, munosabatlarning shakllanishi, uning anglanishi va fao- liyatda zudur to pishi singari maksadlar ushbu sodaga kiradi. Psixomotor sodasi. Bunga darakat (motor), manipulyativ fao- liyatning u yoki bu turlarini, asab-muskullar koordinatsiyasini shakl- lantirish bilan bogliq mak;sadlar kiradi. Ushbu soxa ga ta’lim mak sadlari umumiy yigindisining kichik bir sismi taallukdidir. Yozuv va nutk; kunikmalari, shuningdeq jismoniy tarbiya, mednat ta’limi doirasida olga suriladigan maksadlar shular jumlasidandir. Ishonchli, xa ki ki y maksadlar sistemasini yaratish nazariyotchi- larnigina qiziqtiruvchi mavdum masala emas. Maqsadlarning aniq, tartibga solingan ierarxik tasnifidan foydalanish pedagog ama- liyotchilar uchun kuyidagi sabablarga kura zarurdir: barcha darakatlarning bosh maqsadga karatilishi. Ukdguvchi tak- sonomiyadan foydalanar ekan, maqsadlarni anikdashtirib, konk- retlashtiribgina kolmay, birinchi galdagi vazifalarni, kelgusi- dagi ishlarning tartib va istik;bolini belgilay turib, ularni tar tibga dam soladi. uqituvchi va ukuvchining birgalikdagi ishidagi anikdik va osh- koralik (ochikdik). Konkret ukuv maksadlari uqituvchiga ularning umumiy ishidagi niyatlarni ukuvchilarga tushuntirish, mudokama щ sh sh , 1dizikuvchi dar bir shaxe, jumladan, ota-onalar, inspektor- larning tushunishi uchun aniq kdpib kuyish imkonini beradi; ta’lim natijalarini badolash etalonini yaratish. Faoliyat na- tijalari orqali ifodalangan maqsadlarning aniq ta’rifiga muro- jaatdan nisbatan ishonchliroq va ob’ektivroq badolashga utiladi. Etalonni dar doim dam uqituvchi joriy etishi majburiy emas. Uni bolalar bilan birgalikda ishlab chiqish va anikdashtirish mum kin. Tugri, ilmiy ishlab chiqilgan boshqa tizimlar singari, takso nomiya dam ma’lum darajada «shafqatsizlik». Lekin bunday «shaf- kdtsizlik» — ukuv jarayoni maqsadga yunaltirilganligining ters tomonidir. U ish olib borishning bir tomonlama usulini garchi bunga intilish yuz berishi mumkin bulsa-da, uqituvchidan dam, ukuv- chidan dam talab qilmaydi. Taksonomiyaning kognitiv va affektiv maqsadlarni qamrab oluv chi, nisbatan kuproq ishlangan va umumtomonidan kuproq ishlati- ladigan sodalarining asosiy kategoriyalarini kurib chpkdmiz. Tilga olingan ikki sodadagi maqsadlarga erishish imkoniyatini tak;qos- laymiz. Kognitiv maqsadlarga dare jarayonida yoki bir qator dars- lar mobaynida erishish mumkin. Nisbatan chukurroq va shaxsiy xarakterga ega affektiv maqsad- larni qisqa muddatli natijalar sifatida (albatta, kuyi daraja- lar doirasidan chiqilsa) sifatida tasavvur qilib bulmaydi. Kog nitiv maqsadlarni ob’ektivlashtirish, faoliyat namunasi sifati da tasavvur etish osonroq. Shuning uchun pedagogik diagnostikada affektiv maqsadlar taksonomiyasi kullanilsa dam, texnologik ish- lanmalar boiщa tipdagi maqsadlar, kupincha kognitiv maqsadlarda olib boriladi. Oxirgi un besh yil mobaynitsa pedagogik makradlar taksonomiyasi- ni ishlab chikish davom etdi, bir nechta: kognitiv, affektiv, psixo motor, operatsion-faoliyatli taksonomiya variantlari yaratildi. Ammo bugungi kunda kognitiv soxada B. Blum tizimi kengroq yoyilgan. Biz- ning tadqiqotimizda dam kognitiv soxadagi B. Blum tizimi kuprok kizikish uygotdi. Shuning uchun uni batafsilroq kurib chikamiz. Download 1.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling