JavoHir yo’ldoshev She’riy San’atlar

qo‘y- 1)mayli, qo‘ya qol 2) qo‘y, kerakmas ol- l)qizil 2) ola qol

---

11 
Anga yetkurdi so’zni Mexri munir
Ki: “Bu yanglig’ki, men bo’lubmen asir”
 
Mexr-1) quyosh 2) ism 
Kun tushta ko’rgali seni tushti zavolg’a.
Oy tongg’a qoldi kecha boqib ul jamolga.
 
Tush- 1) tush ko’rmoq 2) tush payt
Tong-1) tong 2) kuchli hayrat 
Sendek sanamey ko'man Lutfiy chig'toyga chin so'yla,
Xo'blarig'a ne bo'lursan" baytida qanday badiiy sanat qo'llangan?
Uzun sochingdin uzmasmen ko'ngilni, 
Ayog'ing qanda bo'lsa, boshim anda. 
 
Dastlab oshiqning ma'shuqadan bir dam, bir qadam ham ayrilmasligi ko'zga tashlanadi. Uning 
ko'ngli yorning uzun sochidan uzilmaydi. yor qayerga borsa, u ham "xayolan" o'sha yerda. Ammo 
baytning boshqa bir ma'nosi ham bor. Oshiq ma'shuqa hurmatini har doim o'rniga qo'yadi. 
Boshini uning oyog'iga urishga ham tayyor. Bu yerdagi so'z o'yini, ya'ni bir ifoda bilan ikki 
ma'noni bera olish san'ati mumtoz adabiyotimizda iyhom deyiladi. 
Laf va nashr 
Arabcha “yig‘ib tarqalish” ma'nosini ifodalaydi. Laff-yig‘moq, nashr - yoymoq, tarqatmoq. 
Yig‘ish va yoyish ma’nosini ifodalovchi ushbu san’at she’r baytida avval bir necha narsa yoki 
tushuncha nomini ketma-ket keltirib keyin ular haqidagi hukmlarni ketma-ket bayon qilishni 
nazarda tutadi. Bundan asosiy maqsad esa nomlari keltirilgan narsa yoki tushunchalarni bo‘rttirib, 
kuchaytirib tasvirlashdir. 
Qoshing, irning (lab), yuzing, ey rashki rizvon 
Hilolu kavsar bog’i jivondir.(Lutfiy)
Baytining birinchi misrasida laffda avval qosh, so’ng irn(lab), keyin esa yuz sanaladi, 
ikkinchi misradagi “nashr” ya’ni mahbuba a’zolari haqidagi hukmlar tartibi birinchi misradagi 
so’zlarga muvofiq keladi, ya’ni birinchi turgan “qosh” so’ziga ikkinchi misrada birinchi bo’lib 
turgan”hilol” tashbehi, ikkinchi turgan irn(lab) so’ziga ikkinchi bo’lib kelgan kavsar tashbehi, 
uchinchi turgan “yuzung” so’ziga esa uchinchi-bog’i jinon tashbehi mos bo’lib tushadi.
Qilich nayzayu gurzisi bilan
Chopdiyu sanchdiyu yanchdi beomon.