Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

Махсус объект деб – жиноят қонуни билан қўриқла-
надиган 
ижтимоий-сиёсий 
ва 
иқтисодий 
моҳиятлари 
жиҳатидан бир-бирига ўхшаш ёки яқин бўлган ижтимоий 
муносабатларни ўз ичига оладиган ижтимоий муносабатлар 
гуруҳига айтилади.
Махсус объект ЖК Махсус қисмидаги жиноят-ҳуқуқий 
нормаларни таснифлаш имконини беради. 
Махсус объект ЖК Махсус қисми тузилишини шакллан-
тириш бўлим ва бобларга ажратишнинг асосий мезони бўлиб 
ҳисобланади (масалан: ЖК Махсус қисми 1-боби “Ҳаётга қарши 
жиноятлар” деб номланиб ушбу боб 97-103-моддаларни ўз 
ичига олади. Ушбу моддаларда кўрсатилган жиноят турларнинг 
барчасида объект сифатида шахснинг ҳаёти, яъни унинг яшашга 
бўлган ҳуқуқи объект бўлиб ҳисобланади. Демак боб номида 
махсус объект кўрсатиб ўтилганлигини англаш мумкин 
бўлади). 
Жиноятнинг бевосита объекти деганда – ижтимоий 
хавфли тажовуз содир этилаётганда бевосита тажовуз 
қаратилган ижтимоий муносабат тушунилади: 
- 
жиноий қилмиш содир этилиши натижасида ушбу 
ижтимоий муносабат бевосита зарар кўради; 
- 
бевосита объект ЖК Махсус қисмининг ҳар бир 
моддасида акс этади. 
Бевосита объект ҳам ўз навбатида қуйидаги турларга 
бўлинади: 
- 
асосий бевосита объект; 
- 
қўшимча бевосита объект; 
- 
факультатив бевосита объект. 
Бевосита объектнинг бундай бўлиниши - жиноий 
тажовуз бир вақтнинг ўзида бир ёки бир неча объектга қарши 
қаратилган бўлгандагина аҳамият касб этади.
Бундай таснифланиш ҳам назарий, ҳам амалий аҳамиятга 
эга бўлиб, икки объектли жиноятларда зарар асосий объектдан 
ташқари бошқа объектга ҳам етказилиб у - қўшимча бевосита 
объект бўлиб ҳисобланади.
Асосий бевосита объект деб – ижтимоий хавфли тажовуз 
тўғридан-тўғри қаратилган, жиноят қонуни билан қўриқла-
надиган ижтимоий муносабатлардир (мас: ЖК 164-моддаси 

---

31 
“Босқинчилик” да асосий бевосита объект – ўзга шахснинг мулк 
ҳуқуқи ҳисобланади).
Бу объектга қарши қаратилган жиноий тажовузнинг 
йўқлиги – ушбу жиноят ЖК 164-моддаси таркибининг мавжуд 
эмаслигини англатади.