«kichik biznes va xususiy tadbirkorlik» fanidan leksiyalar kursi

 3. "Soliq va soliqqa tortish" fanining asosi va uning manbalari.
Bozor iqtisodiyoti talab va taklif, raqobat, qiymat va boshqa qonunlar orqali
amalga oshiriladi. Lekin bozor iqtisodiyoti sharoitida ham ishlab chiqarish va pul
munosabatlari mavjud. Bozor iqtisodiyoti, pirovard natijada pullik munosabatlar
iqtisodiyotidir. Davlat ijtimoiy mahsulot ishlab chiqarish va uni taqsimlashning
qonun-qoidalarini ishlab chiqadi. Bu taqsimlashdagi munosabat bozor iqtisodiyoti
sharoitida pul orqali amalga oshirilganligidan davlat uni boshqarishni ham pul
munosabatlari orqali, ya’ni pul va kredit orqali boshqarishni amalga oshiradi.
Bozor iqtisodiyoti qonunlaridan kelib chiqib, davlat ijtimoiy mahsulot, milliy ichki
mahsulot qiymatini soliq orqali taqsimlash vazifasini o‘z zimmasiga oladi. SHunday
ekan, davlat iqtisodiyotni boshqarishda bosh rol o‘ynashi «Soliq va soliqqa tortish»
fanining asosi bo‘lib hisoblanadi. Davlat soliq munosabatlarini tashkil qilib, bozor
iqtisodiyotini amalga oshirishda etakchilik, boshqaruvchilik rolini o‘ynaydi. Davlat

---

bosh islohatchi sifatida soliqning mohiyati va vazifalarini mukammal ishlab chiqib,
uni amaliyotga tatbiq qilishni ham o‘z zimmasiga oladi.
Bozor iqtisodiyoti, uning talab va taklif, raqobat va qiymat qonunlari «Soliq va
soliqqa tortish» fanining asosiy negizidir. Davlat mamlakatda yaratilgan yalpi ichki
mahsulot qiymatini qayta taqsimlaydi va soliqlardan taqsimlash kategoriyasi sifatida
o‘zining hamma ijtimoiy talablarini qondirishda foydalana oladi.
4. "Soliq va soliqqa tortish" fanining soliq xizmati va soliq sohasidagi mutaxassis
xodimlarni tayyorlashdagi tutgan o‘rni.
Soliq xizmati xodimlari o‘zlariga qonun xujjatlarida yuklangan vazifalarni
muvaffaqiyatli bajarishlari uchun faqat soliqlarni nazariy jixatlarni bilibgina
qolmasdan, undagi soliqning mohiyati va zarurligi, ular uchun umumiy asosga ega
bo‘lgan soliq tamoyili, soliqqa tortish tizimi, soliqqa oid me’yoriy asoslarni puxta
egallagan bo‘lishi zarur. Buning uchun esa "Soliq va soliqqa tortish" fanini chuqur
o‘rganish kerak. "Soliq va soliqqa tortish” fani pul munosabatlarini ifodalovchi:
Soliqning moxiyati, tushunchalari, ularni tashkil qilish asoslari, Soliqning bozor
iqtisodiyoti sharoitida zarurligi, ularning to‘g‘ri va egri Soliqga bo‘linishi, byudjetga
tushish nuqtai nazaridan umumdavlat Soliqi va maxalliy Soliqga bo‘linishi va boshqa
iqtisodiy guruxlar, soliq stavkalari va turlari, ularni amaliyotga tatbiq etish usuli va
uslublari, soliq tizimiga oid boshqa harakatlarni o‘z ichiga oladi.
SHuningdek, bu fan soliq xizmati xodimlari, soliq sohasi vakillari, talabalar va
boshqalarni soliqqa oid ilmiy salohiyatini oshirishda katta rol o‘ynaydi.