Кыргыз республикасынын билим берүҮ жана илим министрлиги баткен мамлекеттик университети

Дөөкар лексемасы (тажикче: девкор «ишке ыкчам, эпчил 
иштөөчү адам; укумуштуудай тез иштеген (сөзмө-сөз: дөө 
сыяктуу аракеттенген) [161:126].
129
Ж.Мукамбаевдин сөздүгүндө 
«дөө чалыш балбан» деген мааниде чечмеленип, колдонулган 
жери катары Өзгөн көрсөтүлгөн. Түштүк батыш диалектисиндеги 
мисалдардан көрүнүп тургандай, «соодагер» деген зат атоочтук 
мааниде (тажик тилиндеги биринчи семага жакын). Демек, 
кыргыз диалектилеринде, эки учурда тең тажик тилиндеги сема 
сакталган: биринчисинде соодадагы ишмердиги, экинчисинде 
дөө сыяктуу балбандыгы. Түштүк батыш диалектидеги түп 
мааниге жакын.
127
Юнусалиев Б. М. Кыргыз диалектологиясы. –Ф.: Мектеп, 1971. -83-б. 
128
Абдулдаев Э. Кыргыз говорлору. –Ф.: Илим, 1966. -32-6. (128 б.).
129
Таджикско-русский словарь. –М.: Госизд-во иностранных и национальных словарей, 1954. -126-б. (789 б.). 

---

34 
-Бирде болбосо, бирде айтылчу сөздөн афси жеп, «агамдын 
айтканын кыбапмын» деген асирет болбосун дегеним (М.Ү. 
«С.ж.», 66)., Эки жолу кетип кайра келгенимде, неге афси 
жебедим экен (М.Ү. «С.ж.», 84). Келтирилген сүйлөмдөрдө 
жазуучу 
М.Үсөн 
«бушайман» 
маанисиндеги 
афси 
диалектизмин каармандын кебинде жана ички монологунда 
пайдаланган. Тажик тилинде афсус – атиң!, кап!, ах! сыяктуу 
өкүнүчтү билдирген сырдык сөз, экинчи семасы – «өкүнүч, 
бушайман, ыза» [161:35].
130
Түштүк говорлордо апси ҮҮ ∂пси 
ҮҮ апсу тыбыштык варианттары жолугуп «бушайман» деген 
маанини туюнтат [3:178].
131
Жерге-талдык кыргыздардын 
тилинде тажик тилиндеги тыбыштык түзүлүшү (ошол мааниде) 
колдонулат [112:121-166].
132
Тажикстанга канатташ баткендик 
кыргыздардын тилинде да тажик тилине жакын формасы 
колдонулгандыктан, автор аны кылдат байкап, чыгарманын 
микротекстине киргизген. 
Лексикалык диалектизмдерди орус лингвистикасында да 
[145:37-38, 176:172],
133
түрколгиялык адабияттарда да [75:152-
153]
134
кыргыз тил илиминде да [134:191-194]
135
1) нагыз 
лексикалык диалектизмдер, 2) лексика-семантакалык же 
семантикалык 
диалектизмдер 
жана 
3) 
этнографиялык 
диалектизмдер деген түрлөргө бөлүштүрпикир бар. Биз дагы 
ошол салтты жетекке алабыз. Буга изилдөөнүн максаты да, 
обьектибиздеги материалдардын мүнөзү да негиз берди.