Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

Ohakning qotishi. Havoyi ohak so‘ndirilgach ochiq havoda asta-sekin 
quriydi va havo tarkibidan SO
2
gazini olib qotadi.
So‘ndirilgan ohak quyidagicha karbonlashadi:
Sa(ON)
2
SO
2
SaSO
3
N
2
O
Ohak bog‘lovchisi qotish jarayonida Sa(ON)
2
zarrachalari bir-biriga 
yaqinlashadi, zichlashadi, asta-sekin kristallanadi va kristallanish jarayonining 
chuqurlashishi mustahkam qurilish materiali hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Ohak 
bog‘lovchisi asosidagi materiallar mustahkamligini tezlikda oshirish uchun ularni 
issiqlik bilan qayta ishlash tavsiya etiladi. Issiqlik Sa(ON)
2
karbonlashtirish 
jarayonini (kristallanishni) tezlashtiradi.
So‘ndirilmagan kukun ohak. Ohakning bu turi bo‘lak ohakni avvaldan 
so‘ndirilmasdan maxsus tegirmonda kukun xolatga keltirib tayyorlanadi. 
So‘ndirilmagan tuyulgan ohak asosidagi qurilish qorishmalari va betonlari tez 
qotadi.
Ohak tarkibiga 90-150% suv kiritilganda ohak bevosita material ichida 
gidratlansa (SaO
.
N
2
O) SaO ning gidratatsiya va kristallanish jarayonlari tezlashadi. 
Gidratatsiya jarayonida ajrab chiqqan issiqlik qurilish qorishmasi va betonning 
qotishini tezlashtiradi.
So‘ndirilmagan kukun ohak tarkibiga kukun holatdagi mineral 
qo‘shimchalar (shlaklar, kullar, ohaktosh va boshqalar) qo‘shilishi mumkin. Bu 
turdagi ohak bog‘lovchisi tayyorlangandan keyin darhol ishlatilgani ma’qul, aks 
holda mahsulot havodan namni olib bog‘lovchilik xususiyatini yo‘qotishi mumkin.
Ohak bog‘lovchisining asosiy xossalari. Sifatiga qarab havoyi ohak 
sanoatda 3 xil navda ishlab chiqariladi. Havoyi ohak 5.1-jadvalda keltirilgan 
talablarga javob berishi kerak.
So‘nish tezligiga qarab havoyi ohak tez so‘nadigan (8 minutgacha), 
o‘rtacha tezlikda so‘nadigan (25 minutgacha) va sekin so‘nadigan (25 daqiqadan 
ko‘p) turlarga bo‘linadi. To‘yingan so‘ndirilmagan ohakning maydalik darajasi
№02 va 008 nomerli elaklardagi qoldiqlari bilan belgilanadi. Elaklardagi 
qoldiqlar 1,0 va 15% bo‘lishi kerak.
Uning to‘kma zichligi 800-1200 kg m
3
bo‘ladi. Havoyi ohak 
mustahkamligi jihatidan mineral bog‘lovchilar o‘rtasida eng pasti hisoblanadi. 
Ohak asosidagi qurilish qorishmalarining siqilishdagi mustahkam chegarasi, 
so‘ndirilgan ohak ishlatilganda, 0,4-1,0 MPa atrofida bo‘ladi. SHuning uchun 

---

havoyi ohak navlari mustahkamligi bo‘yicha emas, balki uning tarkibiga nisbatan 
belgilanadi. Ohaktosh tarkibida tuproqsimon va boshqa qo‘shimchalar kam bo‘lsa, 
ohak aktivligi shuncha yuqori, so‘nishi esa tez bo‘ladi.