Korxonalarda moliyaviy risklarni boshqarish

Variatsiya koeffitsienti. Risklarning tahlilida qo„llaniladigan yana bir foydali 
ko„rsatkich – bu variatsiya koeffitsienti (coefficient of variation — CV) 
hisoblanadi va quyidagi formula bilan hisoblanadi: 

---

𝜎
( )
( ) 
Standart chetlanishdan farqli ravishda variatsiya koeffitsienti nisbiy 
ko„rsatkich hisoblanadi va o„rtacha daromad birligiga to„g„ri keladigan risk 
darajasini ko„rsatadi. Variatsiya koeffitsienti qancha yuqori bo„lsa, risk ham 
shuncha yuqori bo„ladi. 
«A» va «V» firmalari uchun variatsiya koeffitsientini hisoblaymiz: 
Ushbu ko„rsatkichga muvofiq, «A» firma aksiyalari bo„yicha daromadning 
o„rtacha birligiga to„g„ri keladigan risk «V» firmanikiga nisbatan 17 barobar 
yuqori.
O„rta qiymat va standart chetlanishdan tashqari asimmetrik taqsimot 
qo„shimcha yana bir parametrini, ya‟ni asimmetriya koeffitsienti bilishni talab 
qiladi. 
Asimmetriya (qiyalik) koeffitsienti. Asimmetriya koeffitsienti (skewness) 
quyidagi formula bo„yicha aniqlanadi: 
∑
( 
( ))
𝜎
( ) 
Koeffitsientning musbat qiymatida eng yuqori daromad (o„ng «dum») eng 
pastkisiga nisbatan ehtimolligi yuqori hisoblanadi. Aksincha asimmetriyaning 
manfiy koeffitsientida eng past daromadlar ehtimolli hisoblanadi. 
Ekstsess. Ekstsess ko„rsatkichi (kurtosis) quyidagi formula bilan hisoblab 
chiqiladi: 
∑
( 
( ))
𝜎
( ) 
Agar ekstsessning qiymati noldan katta bo„lsa, taqsimot egri chizig„ining 
shakli normal egri chiziqqa nisbatan ancha o„tkir, uchli bo„ladi. Manfiy ekstsess 
qiymatida egri chiziqli taqsimot normalga nisbatan ancha qiya, yassi bo„ladi. 
Ushbu ko„rsatkichning iqtisodiy ma‟nosi quyidagicha: agar ikkita xo„jalik 
operatsiyasining daromadlari simmetrik taqsimotga va bir xil o„rta qiymatga ega 
bo„lsa, ekstsessning kattaroq qiymatga ega bo„lgani pastroq riskka ega hisoblanadi. 
Normal taqsimot uchun ekstsessning qiymati 3 ga teng.
Riskning chegaraviy darajasi ko„rsatkichi sifatida moliyaviy amaliyotda 
ehtimolli taqsimotning kvantilidan foydalaniladi.