Kristallografiya va mineralogiya

3
+2[PO
4
]·8H
2
O  
Birinchi marta shu mineralni ochgan angliyalik mineralog Dj. Vivian nomi 
bilan atalgan. Kimyoviy tarkibi: Fe– 33,4%, P– 12,35%, H– 3,22%.
Singoniyasi monoklin; simmetriya ko‘rinishi prizmatik L
2
PC. Fazoviy 
gruppasi: a0=10,08; b0=13,43; c0=4,70; a0:b0:c0=0,751:1:0,350; β=104°30´.
Vivianit 
yulduzsimon, 
radial-nursimon 
agregatlar, 
buyraksimon 
konkretsiyalar va tuproqsimon massalar holida uchraydi. O‘zgarmagan vivianit 
shaffof va rangsiz, lekin vaqt o‘tishi bilan havoda oksidlangandan so‘ng, ko‘k yoki 
qoramtir yashil bo‘lib ko‘rinadi. Chizig‘ining rangi oksidlanmagan xillarida 

---

227 
rangsiz, oksidlanganlarida – havorang oq, ko‘k va qo‘ng‘ir. Yaltirashi 
shishasimon, ulanish tekisligi yuzasida sadafdek. Ng=1,633; Nm=1,603; 
Np=0,054. Ulanish tekisligi o‘ta mukammal. Qattiqligi 1,5-2, mo‘rt. Solishtirma 
og‘irligi 2,95. Diagnostik belgilari. Ko‘kimtir yashil va ko‘k rangi, hamda 
chizig‘ining rangi va kichik qattiqligiga qarab aniqlash ancha oson. Bundan 
tashqari qazib olingan hayvon suyaklari va chig‘anoqlarida to‘plangan temir 
gidrooksidlari orasida shul’a kabi ignasimon, nayzasimon, yulduzsimon agregatlar 
holida topilishi xarakterlidir. HCl va HNO
3
da oson eriydi.
Vivianit ekzogen jarayonlarda, qaytaruvchi muhitli sharoitlarda yuzaga 
keladi. Odatda fosforga boy cho‘kindi temir ruda konlarida hamda torf konlarida 
siderit va temir ikki oksidli boshqa minerallar bilan birga topiladi. Oksidlanish 
zonasida barqaror emas. Qo‘rg‘oshinkon konining oksidlanish zonasida marganets 
gidrooksidlari orasida topilgan. Ko‘k bo‘yoq sifatida foydalaniladi. 
Feruza – CuAl
6
[PO
4