Kristallografiya va mineralogiya

29.4-rasm. Biotit bilan mikroklin (Yakutiya) 
Yuqorida ko‘rsatilgan minerallardan eng ahamiyatlisi flogopit bo‘lib u o‘zini 
yuqori darajadagi elektro izolyasion xususiyati bilan radio va elektrotexnikada 
keng qo‘llaniladi. 
Xloritlar gruppasi 
Xloritlar gruppasi  
Xloritlar gruppasiga ko‘pgina minerallar kirib, ular o‘z xususiyatlari bilan 
slyudalar gruppasiga yaqin turadi. Nomi grekchadan olingan bo‘lib «xloros» - 
yashil degan ma’noni bildiradi (bu gruppani ko‘pgina minerallari yashil rangli 
bo‘ladi). Xloritlar gruppasi minerallarini umumiy formulasi X
m
(OH)
8
[U
4
O
10
], 
bunda X – olti koordinatsiyali kationlar (Mg,Fe,Al va boshqalar), m – 4 dan 6 
gacha, U - to‘rt koordinatsiyali alyuminiy yoki kremniy kationlari. V.P.Ivanova 
xloritlarni umumiy tarkibini taxminan quyidagicha ifodaladi: (Mg,Fe)
3-
n
(Al,Fe
3+
)
n
(OH)
4
[Al
n
Si
2-n
O
5
] bunda n=0,3 dan 1 gacha. Asosiy elementlarni 
izomorfizmi quyidagicha (Mg
2+
→Fe
2+
→Mn
2+
→Al
3+
→Fe
3+
→Cr
3+
) hamda 

---

282 
Si+Mg bilan Al
2
va Mg
3
bilan Al
2
o‘rin almashib ko‘pgina har xil tarkibli (30 dan 
ortiq) birikmalarni hosil qiladi.
Hamma xloritlar monoklin singoniyada kristallanadi. Fazoviy gruppasi: 
xloritga o‘xshashlari a
0
=5,3; b
0
=9,3; c
0
=14,2; β=97°; kaolinga o‘xshashlari a
0
=5,2; 
b
0
=9,0; c
0
=14,5; β=100°. 
Xloritlarni V.P.Ivanova kimyoviy tarkibi, optik xususiyatlari, degidratatsiya 
darajasi, qizdirish egri chiziqlariga qarab uch qatorga bo‘lib klassifikatsiya qildi: 1) 
magnezial, 2) magnezial temirli, 3) temirli. Bu klassifikatsiya bo‘yicha magnezial 
qator ikkiga bo‘linadi: pennin-klinoxlorli – bu xillariga kemmererit, kochubeit, 
pennin, klinoxlor, klinoxlor-proxlorit kiradi; va pro xlorit-korundofillitli – bu 
xillariga proxlorit-klinoxlor, ripidolit, proxlorit, korundofillit kiradi. Magnezial 
xloritlarni tarkibi va asosiy xususiyatlari 29.3-jadvalda berilgan. Magnezial-temirli 
qatorga ripidolit va delessit kiradi. Temirli qatorga tyuringit, shamozit, afrosiderit 
kiradi.
29.3-jadval 
Xloritlarning tarkibi va xususiyatlari 
(V.P.Ivanova bo‘yicha) 
Xloritlar nomi 
Kimyoviy tarkibi (% hisobida) 
Optik xususiyatlari 
SiO
2
Al
2
O
3
Fe
2
O
3
FeO 
MgO 
H
2
O 
Nm 
Ng-Np 
Magnezial
Pennin-klinoxlorli 
(kemmererit, 
kochubeit, pennin, 
klinoxlor, klinoxlor-
proxlorit) 
13,0–
34,1 
1–19,5 
2–4 
0–3,5 
33,5-
36,5 
13,3-
14,1 
1,570-
1,590 
0,011 
gacha 
proxlorit-
korundofillitli 
(proxlorit-klinoxlor, 
ripidolit, proxlorit, 
korundofillit) 
25-29 
19-27 1,5-3,5 
5-16 
22,5-
30,5 
11,7-
13,2 
1,590-
1,620 
0,011 
gacha