Kristallografiya va mineralogiya

Tyuringit – (Fe
2+
,Fe
3+
,Mg,Al)
6
[(Si
2,8-2
Al
1,2-2
)
4
O
10
](O,OH)
8
Nomi Tyuringiya degan joydan topilgani uchun Shunday nom qo‘yilgan.
Kimyoviy tarkibi: (formulasi taxminiy) FeO – 19,8-39,3%; Fe
2
O
3
– 7,2-
31,7%; Al
2
O
3
– 15,6-25,1%; SiO2 – 19,4-28,8%; H2O – 4,6-13,2%. Aralashma 
sifatida MgO, CaO, MnO, P
2
O
5
bo‘ladi.
Singoniyasi monoklin. Fazoviy gruppasi: a
0
=5,39; b
0
=9,33; c
0
=14,10; 
β=97°20´.

---

288 
Tyuringit yaxlit yashirin kristallangan massalar holida, hamda ba’zan mayda 
tangachalar holida uchraydi.
Tyuringitni rangi sarg‘ish yashildan qoramtir yashilgacha. Chizig‘ini rangi 
yashilsimon kulrang. Tangachasimon xillarini yaltirashi sadafsimon. Ulanish 
tekisligi mukammal. Qattiqligi 2-2,5. Solishtirma og‘irligi 3,15-3,19. Optik 
xususiyatlari: ikki o‘qli, manfiy; Nm=1,64-1,68; Ng-Np=0,005-0,010.
Tyuringit uchun diagnostik belgi bo‘lib kimyoviy tarkibi xizmat qiladi. 
Rentgenogrammadagi asosiy chiziqlari: 6,8; 3,48; 1,552. HCl da eriydi va 
kremnezem elimshagi hosil bo‘ladi. Dahandam alangasida erib qora magnit 
shishasiga aylanadi.
Ayrim kuchsiz metamorfiklashgan cho‘kindi temir konlarida yirik uyumlar 
holida siderit, magnetit bilan bir assotsiatsiyada uchraydi. Tyuringit endogen 
mineral sifatida temirga boy tog‘ jinslarini gidrotermal o‘zgarishidan yuzaga 
keladi. Tyuringitni yirik konlari Germaniyada (Tyuringiya koni), Qozog‘istonda 
(Karadjal) ma’lum. Tyuringit O‘zbekistonda Qurama tog‘laridagi rudali konlarda, 
hamda shimoliy Orol bo‘yi cho‘kindi konlarida ko‘p uchraydigan minerallardan 
hisoblanadi.
Tyuringitni yirik uyumlaridan temir rudasi sifatida foydalanish mumkin.