Kristallografiya va mineralogiya

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
17.2-rasm. Sul’fidli oltin ma’dani 

---

89 
O‘zbekistonda oltin juda qadim zamonlardan ma’lum bo‘lib, u juda ko‘p 
joylarda uchraydi. Chotqol-Qurama tog‘larida, Qizilqumda, G‘arbiy va Janubiy 
O‘zbekistondagi oltin juda ko‘p olimlar tomonidan kuzatilib, to‘liq ma’lumotlar 
berilgan. 
Oltin asosiy valyuta metalidir. U bezak ishlarida, zebi-ziynat buyumlari 
tayyorlashda, fizik va kimyoviy asboblar ishlashda, meditsinada va boshqa 
sohalarda ishlatiladi. 
Elektrum – (Au, Ag)  
Kimyoviy tarkibiga ko‘ra Au-Ag izomorf qatori orasidan joy oladi (17.3-
rasm). Uning tarkibidagi kumush 15% dan 50% gacha etadi. Aralashma sifatida Cu 
va Fe ishtirok etishi mumkin. Fizik va kimyoviy xususiyatlariga ko‘ra oltin bilan 
kumush oralig‘ida bo‘ladi.
Singoniyasi kubik.
 
 
 
17.3-rasm. Oltin va kumush ma’dani 
Elektrumni rangi och sariq, ba’zan kumushdek oq ham bo‘ladi. Yaltirashi 
metallsimon. Nur qaytarish qobiliyati juda Yuqori 80-81%. Qattiqligi 2-3. 
Elektrum eziluvchan va cho‘ziluvchandir. Ulanish tekisligi yo‘q. Solishtirma 
og‘irligi 12-15.

---

90 
Elektrum faqat gidrotermal tomirlarda tarkibida kumush bo‘lgan sul’fidlar 
bilan birgalikda uchraydi (argenit – Ag
2
S, aynama rudalar – Cu
12
(Sb, As)
4
S
13
, 
prustit – Ag
3
AsS
3
, pirargirit – Ag
3
SbS
3
va boshqalar).
Elektrum Ural va Oltoyning bir qancha joylarida topilgan. O‘zbekistonning 
oltin konlarida ham uchrab turadi.