Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

Bu ta’limotga ko‘ra jamiyatdagi barcha iqtisodiy-ijtimoiy muammolarni 
ana shular orqali bartaraf etish mumkin, zero ular hozirgi davrda jamiyat 
hayotida muhim rol o ‘ynaydilar, ularda jamiyat ruhi, odamlar fikri, 
dunyoqarashi, orzu-umidlari ifodalanadi. Iqtisodiyotda harakat qilayotgan 
munosabatlar (masalan, foyda, foiz, kredit, pul, mulk, soliq kabilar) 
jamiyat ruhining namoyon bo‘Iishi shakllaridir. Shuning uchun institut­
sionalizm tarafdorlari iqtisodiyotda barqarorlik bo‘lmog‘i uchun, awalo, 
jamiyat a’zolari uchun xos bo‘lgan urf-odatlar, an’ana, odob-ahloq kabi- 
lami o ‘rganishga da’vat etadilar.
Istitutsionalizmdagi uch oqim. Jamiyat hayotida institutlaming o ‘rni 
va ahamiyatlari har xildir. Shuning uchun ham bu ta’limotda turlicha
150

---

oqimlar paydo bo‘ldi. Ular iqtiodiyotda turlicha takliflar bilan chiqadilar. 
Asosan, uchta ilmiy yo‘nalish e ’tirof etilgan:
- ijtimoiy-psixologik oqim;
- ijtimoiy-huquqiy oqim;
- empirik yoki konyunktor-sintetik oqim.
Bu oqimlaming hammasi sotsial-psixologik omillarga afzallik bersalar- 
da, iqtisodiy voqea-hodisalaming ahamiyatini chetlab o ‘ta olmaydilar; 
ular makroiqtisodiy tahlilga urg‘u beradilar, ya’ni ular taraqqiyotni faqat 
umumiqtisodiy tahlil yordamida tushunish mumkin, deyishadi.
«Sotsial-iqtisodiy bozor x o ‘jaligi». Bu ta’limotga ko'ra, davlat 
iqtisodiyotga bevosita aralashmasligi lozim, faqat u qonunchilik faoliyati 
orqali bozor munosabatlariga yo‘l ochib berib turishi, jamiyatda sotsial 
tartibni saqlovchi posbon vazifalarini bajarib tursa bo‘ladi. Mazkur 
nazariyada sotsial jihat ustunlik qiladi. Bunga ko‘ra, samarali xo‘jalik tizimiga