Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti
Download 4.6 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Dastxatning identifikatsiyaviy belgilari
|
Imzo qo‘lyozmaning alohida bir turi bo‘lib, o‘ziga xos xususiyatlarga ega. SHuning uchun uni tekshirish uslubiyoti dastxatni tekshirish uslubiyotidan bir muncha farq qiladi.
davrida boshlanadi va shakllanadi. Umumiy yozish qoidasi xat bilan shug‘ullanuvchiga boshlang‘ich ma’lumotni xusnixat qoidasi asosida beriladi. Har bir harf-raqamni yozish usuli, ayrim qism elementlarini bir chiziqda joylashuvi yozish jarayonida o‘ziga qulay va mos holatni qo‘llab umumiy yozish qoidasi chegarasidan chiqib, faqat o‘ziga xos uslubni yaratadi va qo‘llaydi. Masalan, yozish qurolini qiya yoki to‘g‘ri parallel ushlab yozish natijasida harflarning o‘ng yoki chap tomon qiya bo‘lishi, yozishning yo‘nalishi, harflarning bir-birlari bilan birikishi, joylashuvi kabi alomatlar hosil bo‘ladi. Yozish malakasi o‘rta maktab davridan shakllana boshlaydi. Boshlang‘ich maktab o‘quvchilari yozish qoidasiga binoan harf va raqamlarni yozishda qalam, ruchkani o‘ngdan chapga yoki aksincha yo‘nalishda bajaradilar. Yozishni o‘rganish jarayonida xatning yozilishida harflar shakli sekin-asta o‘zgaradi, umum qoida chegarasidan chiqa boshlaydi. Bu jarayonga insonning fiziologik xususiyati ta’sir etadi. Shu bilan birga dastxat qotib qolgan, o‘zgarmaydigan qobiliyat emasdir. Fiziologiya dastxatni o‘zini-o‘zi boshqaruvchi murakkab funksional qobiliyat sifatida tasvirlovchi. Shunga ko‘ra dastxat turli o‘zgaruvchan sharoitlarda turg‘unligini, o‘zgartadi, muayyan chegaralarda, turli tusga kirib turli ta’sir etuvchi kuchlar oqibatida o‘zgarishi tabiiy holdir. 114
Dastxat insonning maktabda o‘qib, ilm olish davrida rivojlanadi va taxminan o‘rta ma’lumotga ega bo‘lish arafasida mustahkamlanadi. SHu vaqtdan boshlab dastxat bo‘yicha uni bajargan shaxsni aniqlash imkoniyati tug‘iladi. Dastxatning mustahkam bo‘lib shakllanishiga qator omillar, ya’ni insonning anatomik, fiziologik, psixologik xususiyatlari, yozish malakasi, faoliyati ta’sir etadi. SHu bilan birga insonning o‘ziga xos odat bo‘lib qolgan yozish harakati takrorlangan sari mustahkamlanib, individuallik - aynanlik xususiyatiga ega bo‘ladi. Bu ilmiy nazariya ko‘p yillar davomida eksperimental tadqiqotlar asosida va ekspertiza amaliyotida isbot qilingan. Dastxatning tekshiruv ob’ekti sifatida mustahkam bo‘lishi nisbiydir. CHunki xat insonning ongli ravishdagi faoliyatidan bir ko‘rinish bo‘lib, unga ob’ektiv va sub’ektiv omillar ta’sir etadi. Ob’ektiv omillar bo‘lib yozish sharoitiga tegishli bo‘lgan holatlar, ya’ni atrof-muhit ta’siri, yozish quroli, qanday material - buyumga yozilishi kabilar hisoblanadi.
mastlik, emotsional va shu kabi insonning o‘ziga xos bo‘lgan boshqa holatlari kiradi. SHuningdek, yozish jarayonida shaxs qasddan yozuvini - imzosini o‘zgartirib yozishga harakat qilishi mumkin. Mana shu sabab omillar xatning nisbiy mustahkamligi va individualligini belgilaydi. Ko‘rsatilgan omillar dastxatning ayrim umumiy xususiyatiga ta’sir etib, asosiy
individuallik vaqti
sharoitiga nisbatan bo‘lgan mustahkamligi xatni (imzoni) bajargan shaxsning aynanligini belgilash uchun imkon beradi. Ekspertiza tekshiruvi natijasida yozgan shaxsni aniqlash bilan bir qatorda, xatning yozilish sharoitini, yozgan shaxsning salomatlik holatlari ham aniqlanishi mumkin. Bunday holatlar xatdagi “nutq” umumiy, xususiy belgilar asosida amalga oshiriladi. Masalan, yozayotgan shaxsning ruhiy hayajoni va boshqa holatlari odatlangan yozish usuliga ta’sir etib, shu bois yozuvning bir tekisligi buziladi, yozish tezligi yuqori bo‘ladi yoki pastlashadi. Natijada xatning aniqligi, ravonligi o‘zgaradi, harflar tuzilishi bir muncha soddalashadi. Qo‘lyozmada ayrim buzilishlar kuzatiladi. O‘ziga xos holatlar yozish sharoitining o‘zgarishida ham yuz beradi. Masalan, tik turib yoki yotgan holda yozish, qo‘lning jarohatlanishi natijasida chap qo‘l yoki boshqa moslama bilan yozish va hokazo.
115
Dastxatning identifikatsiyaviy belgilari
Xat, imzo va boshqa qo‘lda yozilgan matnlarni kim tomonidan bajarilganligini aniqlashda qo‘llanadigan uslub dastxatshunoslik usluji deb ata ladi. Identifikatsiyaviy belgilar esa tekshiruv tadqiqot, izlanish aniqlashda vosita bo‘ladigan xatning belgi - alomatlaridir. Dastxatshunoslik ekspertizasini o‘tkazishda ekspert dastxatda mavjud bo‘lgan quyidagi belgilarni o‘rganib, tahlil qilib tekshiruv o‘tkazadi. 1.
2.
Topografik belgilar (xat, imzo, raqam, yozuvlarning hujjatda joylashuv xususiyatlari); 3.
Dastxatni yozish usulining umumiy sifat va belgilari; 4.
Xatning alohida (xususiy) belgilari. Dastxatning birinchi guruhdagi sifat belgilarini “nutq-belgilari” deb ham ataydilar. Bu belgilar yozgan shaxsning umumiy saviyasini aks ettiradi. Bularga nutq xususiyati, so‘z boyligi darajasi, so‘zlar o‘z o‘rnida ishlatilishi, jumla tuzilishi, so‘zlashuvda saqlangan sheva va xorij iboralarining xatda aks etishi, grammatik xatolarning odat bo‘lib qolishi kabilar kiradi. Mazkur sifat belgilari ma’lum hajmda yozilgan qo‘lyozma matnda ifodalanadi. Imzo va qisqa bo‘lgan jumla yoki raqam yozuvlarida nutq belgilari to‘la aks etmaydi. Xatshunoslik ekspertizasida nutq belgilari yordamchi, qo‘shimcha belgilar vazifasini o‘taydi muallifshunoslik ekspertizasida esa u asosiy o‘rin egallaydi. Dastxatning umumiy belgilari uch guruhga bo‘linadi: 1. Dastxatning shakllanish darajasini bildiruvchi belgilar: dastxatning ishlanish darajasi, harakat aniqligi, bog‘lanish, yozish tezligi, bosimi; 2. Harakatlar tuzilishini bildiruvchi belgilar: dastxat tuzilishi, ustunlik qiluvchi harakat shakli, harflar o‘lchami, oralig‘i, qiyaligi, harflarning bo‘yi va eni bo‘yicha o‘lchami; 3. Topografik belgilar, ya’ni qo‘lyozma bitilganda harakatlarni joylanishini bildiruvchi belgilar: yozuv chizig‘ining shakli va yo‘nalishi, tipografik blanka chizig‘iga nisbatan joylanishi, hoshiya o‘lchami, hoshiya chizig‘ining shakli, so‘zlar va qatorlar orasidagi masofa va boshqalar. Har bir umumiy belgining o‘z sifatlari aniqlanadi. Masalan, dastxatning ishlanish darajasiga ko‘ra xatning yuqori, o‘rta va past darajada bajarilish sifatlari belgilanadi. YUqori darajada ishlov berilgan 116
xatning yozilish tezligi ham shunga mos bo‘lib, harflarning umumiy tuzilishi asosan bir muncha soddalashtirilgan, noaniq bo‘ladi. So‘z va harflar o‘zaro bog‘langan bo‘lib, bir chiziq yo‘nalishida, qo‘lning avtomatik harakati natijasida, qalam - ruchka qog‘ozda uzilmagan holda bajariladi. YUqorida keltirilgan belgilar umumiy bo‘lib, yozgan shaxsning qaysi guruhga mansubligini bildiradi, ya’ni “dastxati yuqori darajada ishlangan shaxslar, xatni yirik (mayda) yozadigan shaxslar” degan fikrni beradi va hujjatning yakka yozgan shaxsni aniqlashda izlanish doirasini bir muncha toraytiradi va identifikatsiya - aynanlikni aniqlashda birinchi bosqich bo‘lib xizmat qiladi. Lekin umumiy belgilar ham o‘z ahamiyatiga ega bo‘lib, ma’lum vazifalarda tasnifiy va darajaviy masalalarni echishga imkon beradi. Masalan, tekshiriladigan hujjat yuqori darajada ishlangan dastxat bilan bajarilgan vaziyatda uni bajarishda gumon qilinuvchi shaxs dastxatining ishlanish darajasi past bo‘lsa, u holatning o‘ziyoq hujjat gumon qilinuvchi tomonidan bajarilmagan degan xulosaga asos bo‘ladi. Har bir umumiy belgi guruhi qator alohida xususiy belgilarni ifodalaydi va bir qancha guruhga bo‘linadi. Bunda qo‘shimcha ravishda xususiy belgilar, xatning ayrim harflar va ularning qism elementlari aks etadi. Mantiq ilmining qoidasi asosida umumiy tushuncha xususiy alomatlarda ifoda etiladi, xususiy belgi alomatlar yig‘indisi esa umumiy sifat haqida xulosa chiqarishga imkon beradi. Mana shu ilmiy holat xatshunoslik tekshiruviga to‘la tatbiq etiladi. Xususiy belgilar bir sifatda bo‘lmay ayrim yoki bir qator harflarda namoyon bo‘lishiga qarab alohida va yagona (faqat bir harfda) uchraydigan belgilarga ajratiladi. Masalan, bir nechta - “z”, “d”, “u” harflarida bir xil shaklda bo‘lgan satr tagidagi halqa qismi alohida belgi qatoriga kiradi. Agar bunda bitta harfda halqa shakli faqat o‘ziga xos bo‘lsa, u xususiy belgilar qatoriga kiradi. Harflarning harakatini murakkabliligi bo‘yicha tuzilishi, harf elementlarini bajarishda harakat yo‘nalishi, shakli va bo‘yi (vertikal) va eni (gorizontal) bo‘yicha ko‘lami, birlashtirish usuli, soni (miqdori), ketma-ketligi, bosimning o‘zgarishi, yozish harakatining boshlanishi, tugallanishi, ulanish, kesilish nuqtasi joylanishi va boshqalar xususiy belgilar guruhini tashkil qiladi. Kriminalistikaga oid so‘nggi tadqiqotlarda dastxatning yana bir qancha integrativ belgilari haqida so‘z yuritilgan. Bu belgilar umumiy va xususiy belgilar o‘rtasida o‘rin egallab, dastxatdagi asosiy harakatni
117
bildiradi. Masalan, bir necha harflar va ularning elementlarini bajarishda halqasimon chap aylanmali harakat kuzatiladi. Dastxatning umumiy va xususiy belgilari muayyan vaqtga nisbatan mustahkam bo‘lib, umumiy individuallik va (turg‘unlik) xususiyati nisbiydir. Bu tushunchani quyidagicha sharhlash mumkin. Xatni, imzoni bajarayotgan shaxs o‘z ixtiyori bilan yoki biror shart-sharoit ta’sirida beixtiyor o‘zgartirib yozishi mumkin. Bu holda umumiy belgilarning o‘zgarishi to‘la yoki qisman osonroq amalga oshadi, xususiy belgilarda qisman o‘zgarish yuz beradi, umumiy aynanlik xususiyati esa o‘zgarmay yozuvda saqlanib qoladi. Hujjat jinoiy harakat uchun qurol sifatida ishlatilgan hollarda uni qo‘lyozma qismlarini (harf, raqam, imzo kabilar) bajarayotgan shaxs tergov jarayonida uni tekshirilishi, kim tomonidan yozilganligini aniqlanishini avvaldan biladi yoki shunday imkoniyat bo‘lishini sezadi. SHuning uchun
qalbaki yoki
noqonuniy hujjatni tuzishda, rasmiylashtirishda yoziladigan raqam-sonlar, so‘z bilan ifodalanadigan buyruq – ko‘rsatmalarni tasdiqlovchi imzolarni bajarish jarayonida yozayotgan shaxs xatini o‘zgartirib yozishga harakat qiladi. Hujjatni qalbakilashtirishda ko‘p hollarda jinoyatchi o‘zining imzosini o‘zgartirib yoki imzoni boshqa mansabdor shaxs nomidan uning imzosiga o‘xshatishga taqlid qilib bajaradi. Lekin qasddan o‘zgartirib yozilgan xatning asosiy qismida belgilar to‘laligicha o‘zgarmas holda saqlanib qoladi. Ko‘p yillar davomida shakllangan va individuallik xususiyatiga ega bo‘lgan dastxat to‘la o‘zgarishi mumkin emas. Bu masala kriminalistik ekspertizaning ko‘p yillik izlanishdagi nazariyasi va amaliy faoliyati davomida o‘z isbotini topgan. Dastxat ataylab o‘zgartirib yozilgan qo‘lyozmada, asosan umumiy belgi sifatlarning odatdagi yozilishidan bir muncha o‘zgarish alomatlarini kuzatish mumkin. Bular quyidagilardir: yozish jarayonida tezlik susayadi, natijada harf va ularning birikmalari alohida-alohida yozilib, qo‘lning titrashi yozuvda aks etadi. Xatni mikroskop (lupa) ostida bir muncha kattalashtirib kuzatilganda yozishdagi harakatning ayrim joylarida to‘xtash nuqtalarini ham ko‘rish mumkin. Oval shaklida yoziladigan harf qismlarida oval-aylanma joylarida burchaklar hosil bo‘lishi, yozishdagi yo‘nalishning o‘zgarishida harflarning hajmi va chiziqda joylashuvini tuzilishi, umumiy yozishdagi avtomatik harakatning susayishi kabi alomatlarni kuzatish mumkin bo‘ladi. Hujjatlardagi ma’lumotlarni tasdiqlovchi imzolar ham xatshunoslik tekshiruvi ob’ekti hisoblanadi. SHuning uchun yuqorida keltirilgan 118
umumiy va xususiy belgilar tizimi imzolarni tekshirishda ham to‘laligicha qo‘llaniladi. SHu bilan birga imzolarni o‘ziga xos bo‘lgan ba’zi xususiyatlariga nisbatan alomatlari ham mavjuddir. Bular imzoning umumiy tuzilishi va transkripsiyasi; harfli, harfsiz, aralash harf yoki harfsiz chiziqlar birikmasidan tashkil topgan imzolardagi belgilardir. Harfli imzo deb faqat harflardan tuzilgan imzoni ifodalaydilar. Harflar va o‘qilmaydigan aylanma chiziqlardan hosil bo‘lgan imzolar aralash imzolar deyiladi. Harfsiz, ya’ni faqat o‘qib bo‘lmaydigan, harf shakliga o‘xshagan chiziqlardan tashkil topgan imzo esa chiziqli imzo deyiladi. Ba’zi shaxslar imzosining boshlanish qismida o‘zining ismidagi bosh harf bilan otasining ismini bosh harfiga qo‘shib “monogramma” shaklida yozadi. So‘ng boshqa harf yoki chiziqlar bilan tugatadi, chiziq osti va ustiga qo‘shimcha bezaklar kiritadi. Imzoni tugatadigan turli shakldagi chiziqlar jimjima deb ataladi.
Raqam va boshqa belgilar bilan ifodalangan yozuvlar ham mazkur ekspertiza ob’ekti sifatida tekshirilib, belgilarini tavsiflash, matnining hajmiga bog‘liq bo‘ladi. Bu yozuvlarda ham insonning yozish malakasining o‘ziga xos individuallik xususiyati aks etadi. Insonning xizmati, hunari, mutaxassisligi tufayli uning xizmat faoliyatida bitta emas bir necha ko‘rinishga ega bo‘lgan yozuvlari (imzolari) bo‘lishi mumkin. Har bir ko‘rinishdagi umumsifat belgilari shaxsning individuallik yozish xususiyatini saqlab qoladi va aks ettiradi. Bular dastxat (imzo)ning turli variantlari deb ataladi. Ma’lumot uchun! Imzo, qanday shaklda yozilganidan qat’i nazar, xatshunoslik tekshiruv ob’ekti bo‘lib dastxat belgilar ta’rifi bularga to‘la tatbiq qilinadi. Lekin imzoning o‘ziga xos xatshunoslik ekspertizasi xususiyatlari ham mavjud. Imzoda muayyan shaxsning guvohlik belgisi bo‘lgani sababli uni tekshirish uslubiyoti avval imzo asl qalbakiligini aniqlashni talab qiladi. Faqatgina imzo qalbakilashtirilganligi qat’iy tasdiqlansa, uni gumon qilinuvchi shaxslardan qaysi biri bajarganligini tekshirish mumkin. Xususan “A” nomidan qo‘yilgan imzo “A”ning o‘zi bajarganligini aniqlamasdan, shu imzoni “B” yoki “V” tomonidan bajarilganmikan degan masalani hal qilib bo‘lmaydi. Ammo havoyi (haqiqatda bo‘lmagan) va tergov tomonidan aniqlanmagan shaxslar nomidan qo‘yilgan imzolarni tekshirish bu qoidadan istisnodir. 119
Qo‘lyozma xatlarini aynan kim tomonidan qanday sharoitda yoki holatda yozilganligini aniqlash uchun bir guruhdagi umumiy yoki xususiy belgilarning o‘zi kifoya bo‘lmaydi, balki qat’iy aniq va bexato xulosa berish uchun belgilarning barcha guruhlari yig‘indisi tavsiflanadi. Namuna bo‘lgan hujjatlarning yozuv xat belgilar yig‘indisiga solishtirib tekshirilgandan so‘nggina aniq xulosaga kelish mumkin bo‘ladi. Xatshunoslik tekshiruvining uslubiyoti
Xatshunoslik ekspertizasini o‘tkazishda qo‘llanadigan tekshiruv usullari kriminalistik diagnostika va identifikatsiya nazariyalarining umumiy uslubiyoti qoidasiga asosan o‘tkaziladi. SHu bilan birga mazkur ekspertizaning mohiyati, tekshiriluvchi ob’ektlarning o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlaridan kelib chiqqan holda ekspert zarur bo‘lgan boshqa usullarni ham qo‘llashi mumkin. Tekshiruvning birinchi bosqichida ekspert yuborilgan ekspertiza materiali bilan tanishib chiqadi, uni tayinlash uchun qanday zarurat tug‘ilganligini, ekspertiza hal qiladigan masalalar aniq ifodalanganligi, tekshirish uchun yuborilgan ob’ektlarning (hujjatlarning) mavjudligi va boshqa ma’lumotlarni aniqlaydi. Ekspert tekshiruvining navbatdagi vazifasi ashyoviy dalil bo‘lgan hujjatning qo‘lyozma matnlarini (harfli, raqamli) va imzolarning mansublik sifatlari va xususiy belgilarini tahlil qilishdir. Ular ichida bir xil harflarda takrorlanadigan va turg‘unlik xususiyatiga ega bo‘lgan, mustahkam shakllangan belgilar inobatga olinadi. Taqqoslab tekshirishga yuborilgan dastxat (imzo) namunalari ham shu tariqa alohida-alohida ko‘zdan kechiriladi. Qo‘lyozmani (imzoni) bajarishda gumon qilingan shaxslarning soniga qarab, ularning ayrimlarini guruh mansubligi asosida tanlab dastxatlardagi umumiy va xususiy belgilarni aks ettiradigan jadval chizmalar tayyorlanadi. Dastxat va imzodagi belgilar harflarning alfavit tartibida joylashuvi asosida tahlil qilinib, ulardagi xususiyat tegishli tartibda jadvalga tushirilsa solishtirib tekshirish bosqichida bir muncha qulaylik tug‘iladi. Birinchi navbatda umumiy belgilarga e’tibor beriladi, chunki ular yozgan shaxsning umumiy yozish saviyasi, dastxatning shakllanishidan dalolat berib, gumon qilinuvchi shaxslar orasidan ayrim shaxslarning xatini ajratib olish imkonini beradi. Alohida ko‘zdan kechirish jarayonida ekspertizaga taqdim etiladigan namunalar ham o‘zaro solishtiriladi, ya’ni bir shaxs nomidan
120
yuborilgan dastxat, imzo namunalari (erkin, eksperimental va boshqa turdagilar) necha shaxs tomonidan bajarilgani ham hal qilinadi, shundan so‘ng ularni ashyoviy dalil bo‘lgan hujjatning qo‘lyozmasi bilan solishtiriladi. Tadqiqot jarayonida tekshiriluvchining qo‘lyozma (imzo)lardagi qasddan o‘zgartirib yozilgandan hosil bo‘lgan umumiy va xususiy belgi alomatlari alohida inobatga olinadi. Bu holatlar xatni yozish sharoiti, uni o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar hisoblanadi. Imzolarni tekshirishda imzoning harfli qismidagi umumiy va xususiy belgilari, harfsiz chiziqlar, aylanma sirtmoqsimon yozuvlarning yo‘nalishi, o‘zaro joylashuvi imzoning oxirgi yakunlovchi qismi, jimjimaning belgi xususiyatlarini aniqlab, ana shunday belgi sifatlarni namuna bo‘lgan imzolarda ham mavjudligini kuzatish lozim. So‘ngra solishtirish uchun tanlangan belgilar jadvalga kiritilib, o‘xshash harflar va harfsiz o‘qilmaydigan chiziqlardagi alomatlar belgilanadi. Ashyoviy dalil bo‘lgan hujjatdagi imzolar ko‘p hollarda ularni bajargan shaxslar tomonidan o‘zgartirilib yoziladi. Bunday hollarda imzodagi belgilar qisman yoki to‘la o‘zgarib ketishi mumkin. YOzayotgan shaxsning imzosi shaklan o‘zgarsada, uning o‘ziga xos bo‘lgan yozish uslubi ko‘pincha imzoning oxirgi qismida saqladi, o‘zgarishsiz qoladi. Bu vaziyatda gumon qilinuvchi dastxatining namunalaridan foydalanish, ulardan solishtiruv uchun tegishli harflarni topib taqqoslab o‘tkazish o‘z samarasini berishi mumkin. Ekspert tekshiruvining ikkinchi bosqichida alohida tahlil qilish natijasida kuzatilgan dastxat, imzo belgilari o‘zaro solishtirilib taqqoslanadi. Gumon qilingan shaxslarning soniga qarab ularning xat namunalarini har birini tekshiriluvchi xat bilan tegishli tartibda navbatma-navbat solishtiriladi, guruh mansubligi asosida o‘xshash xat
qo‘yilgan imzolarni unga taqlid qilib, o‘xshatib yozishga harakat qiladilar, ya’ni qalbakilashtiradilar. Qalbakilashtirilganda imzoning uzun-qisqaligi, tuzilishi va boshqa umumiy belgilari to‘la yoki qisman o‘zgaradi. Bu hol imzoning qalbaki ekanidan xabar beradi va ba’zi hollarda belgilarni soniga-sifatiga qarab kim
tomonidan bajarilganligini ham aniqlash mumkin bo‘ladi. 121
namunalari umumiy to‘plamdan ajratib olinadi. Tekshirilayotgan hujjatdagi dastxat (yozuv. imzo) bilan ajratib olingan namunalardagi barcha guruhdagi belgilar solishtiriladi. Umumiy va xususiy belgilar yig‘indisi to‘laligicha tekshiriluvchi va namuna ob’ektlaridan biri ikkinchisini takrorlasagina aynanlik masalasi hal qilingan bo‘ladi. Agarda umumiy va xususiy belgilarning ko‘pchiligi bir-biridan farq qilsa, aynanlik inkor qilinadi, ya’ni qo‘lyozma (imzo)ni boshqa shaxs yozganligi aniqlanadi. Ayrim belgilarning tekshiriluvchi va namuna xatlardagi umumiyligi ularning o‘xshashlik xususiyatlaridan darak beradi.
Tabiiyki, ikki yoki undan ko‘proq shaxslarning xati o‘xshash bo‘lishi mumkin. Lekin yozgan shaxsning aynanligini, ya’ni tekshirilayotgan qo‘lyozma (imzolar) aynan “shu shaxs tomonidan bajarilgan” degan xulosa qilish uchun identifikatsiyaviy belgilarning barchalari, ayniqsa xususiy bo‘lgan alohida dastxat belgilari bir xilda bo‘lmog‘i lozim. Download 4.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|