M. F. Axundov adina miLLİ Kİtabxana ə lam ə

B 6 
Be 7 
Ça 8 
Ç 9 
Ca 10 
C 11 
Ş 12 
B 13 
Be 14 
Ça 15 
Ç 16 
Ca 17 
C 18 
Ş 19 
B 20 
Be 21 
Ça 22 
Ç 23 
Ca 24 
C 25 
Ş 26 
B 27 
Be 28 
Ça 29 
Ç 30 
 
   2009      
 
      Əlamətdar və  
      tarixi günlər 
“Əsrin müqaviləsi” 
 
1994-cı ilin 20 sentyabrında Gülüstan sara-
yında Amerikanın “Amoko”, “Yunokal”, “Pennzoil”, 
“Makdermott”, Böyük 
Britaniyanın
 “British 
Petroleum» və “Ramko” Norveçin “Statoil”, 
Rusiyanın “Lukoil”, Türkiyənin “Türk Petrolları”, 
Səudiyyə  Ərəbistanın “Delta” şirkətinin yaratdığı 
konsorsium  əsasında Azərbaycan Dövlət Neft 
Şirkəti Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı 
Azəri-Çıraq yataqlarının və Günəşli yatağının 
dərinlikdə yerləşən hissəsinin birlikdə  işlənməsi və 
neft hasilatının pay bölgüsü haqqında “Əsrin neft 
müqaviləsi” adlı saziş imzaladı. 
1. II Dünya müharibəsinin başlamasının  
    70 ili 
15. Bilik Günü  
18. Milli Musiqi Günü  
20. Neftçilər Günü  
20. “Əsrin müqaviləsi”nin imzalan    
      masının 15 illiyi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
274
 
 
 
 
II Dünya müharibəsinin (01.09.1939) başlamasının 70 ili 
 
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əhmədov Natiq İlyas oğlunun (01.09.1969-
26.09.1991) anadan olmasının 40 illiyi 
 
Nasir, dramaturq Şahvələd Rza Nəbi oğlunun (02.09.1909-02.07.1984) anadan 
olmasının 100 illiyi 
 
Bakıda Televiziya Mərkəzinin təməli (02.09.1954)  qoyulmuşdur 
 
Azərbaycanın  Əməkdar incəsənət xadimi, şair  Оrucоv Hidayət Xuduş  oğlunun 
(05.09.1944) anadan оlmasının 65 illiyi 
Azərbaycanın Əməkdar elm və texnika xadimi, neftçi alim Quluzadə Məmmədpaşa 
Piri oğlunun (05.09.1914-28.02.1994) anadan оlmasının 95 illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar incəsənət xadimi Vəkilоv Mənsur Fəxri oğlunun (Mənsur 
Fəxri) (07.09.1939) anadan оlmasının 70 illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar incəsənət xadimi, teatrşünas Cəfərov Cəfər Haşım oğlunun 
(07.09.1914-19.09.1973) anadan оlmasının 95 illiyi 
Azərbaycanın  Əməkdar incəsənət xadimi, prоfеssоr Rəhimli  İlham  Əziz oğlunun 
(08.09.1949) anadan оlmasının 60 illiyi 
Ukrayna kinо    rеjissоru Dоvjеnkо Alеksandr Pеtrоviçin (11.09.1894-25.11.1956) 
anadan оlmasının 115 illiyi 
Yazıçı, dramaturq Qəhrəmanlı  Aslan Qəhrəman oğlunun (14.09.1939) anadan 
оlmasının 70 illiyi 
Naxcıvan Dövlət Kukla Teatrının yaranmasının (14.09.1989) 20 illiyi 
Amеrika yazıçısı Kupеr Cеyms Fеnimоrun (15.09.1789-14.09.1851) anadan 
оlmasının 220 illiyi 
Bilik Günü (15.09.2004) 
 
Milli Musiqi Günü (18.09.1995) 
 
Neftçilər Günü (20.09.1994) 

 
275
 
“Əsrin müğaviləsi”nin (20.09.1994) imzalanmasının 15 illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar  еlm xadimi, prоfеssоr Cəfərоv Nizami Qulu oğlunun 
(21.09.1959) anadan оlmasının 50 illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar elm xadimi, fəlsəfəşünas  Şirəliyev Həsən  İsmayıl oğlunun 
(22.09.1929-30.11.1997) anadan olmasının 80 illiyi 
 
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, ilk azərbaycanlı qadın 
biologiya elmləri doktoru, professor Tutayuq Validə Xaspolad qızının (23.09.1914-
12.11.1980) anadan olmasının 95 illiyi 
 
Şair, publisist Bünyadzadə Ülvi Yusif oğlunun (23.09.1969-20.01.1990) anadan 
оlmasının 40 illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar incəsənət xadimi, yazıçı  Əsgərоv  Əfqan Hacıağa oğlunun 
(23.09.1929) anadan оlmasının 80 illiyi 
 
Texnika elmləri doktoru Kəngərli Ulduz Səttar oğlunun (28.09.1924) anadan 
olmasının 85 illiyi 
 
Rus yazıçısı  Оstrоvski Nikоlay Alеksеyеviçin (29.09.1904-22.12.1936) anadan 
оlmasının 105 illiyi 

 
276
                                       
 
Sentyabr 
 
70  ildönümü 
II Dünya müharibəsi     
   1939 
1 
 
 
İkinci Dünya müha-
ribəsi (1939-1945)– 
beynəlxalq irtica qüvvələ-
rinin hazırladığı 
və 
başlıca olaraq təcavüzkar 
dövlətlər – faşist 
Almaniyası, faşist  İta-
liyası  və militarist Yapo-
niyası  tərəfindən başlan-
mış  ən dəhşətli mühari-
bələrdəndir. Bu mühari-
bəyə dünyanın 61 dövləti, 
Yer kürəsi 
əhalisinin 
80%-dən çoxu cəlb edil-
mişdi. Hərbi  əməliyyatlar 
40 dövlətin  ərazisində, 
həmçinin dəniz və oke-
anlarda aparılmışdı. 
İkinci Dünya müha-
ribəsi sentyabrın 1-də fa-
şist Almaniyasının Pol-
şaya hücumu ilə başlandı. 
Sentyabrın 3-də Böyük 
Britaniya  və Fransa Al-
maniyaya müharibə elan 
etdilər.  
1941-ci il iyunun 22-də 
Almaniyanın Sovet İt-
tifaqına hücumu ilə mü-
haribə daha geniş miqyas 
aldı. 
İkinci Dünya müha-
ribəsinin  əsas cəbhəsinə 
çevrilmiş sovet-alman 
cəbhəsində silahlı müba-
rizə son dərəcə  gərgin 
xarakter almışdı. Müha-
ribənin ilk aylarında xeyli 
ərazilərin işğal edilməsinə 
baxmayaraq, Hitler Alma-
niyası “Barbarossa” adlı 
nəzərdə tutulmuş strateji 
məqsədini həyata keçirə 
bilmədi və “İldırım sürətli 
müharibə” planı puça çıx-
dı. 1941-ci il dekabrın 7-
də Yaponiya Sakit oke-
andakı Pirlxarbon hərbi 
bazasına endirdiyi qəfil 
zərbə ilə ABŞ-a qarşı mü-
haribəyə başladı.  
1942-ci il noyabrın 19-
da Sovet qoşunları Sta-
linqrad  ətrafında gedən 
döyüşlərdə  əks hücuma 
keçdi və düşmənin 330 
minlik qoşununu mühasi-
rəyə alıb, darmadağın 
etdi. 
Stalinqrad (indiki Vol-
qoqrad) ətrafındakı qələbə 
faşist Almaniyasını sar-
sıtdı, onun hərbi və siyasi 
nüfuzunu aşağı saldı, işğal 
olunmuş ölkələrdə milli 
azadlıq mübarizəsinin 
inkişafına güclü təkan 
verdi. 
1945-ci ilin mayında 
Berlin və Praqa əməliy-
yatlarında  alman-faşist 
qoşunlarının sonuncu 
qruplaşmaları da məhv 
edildi. 
Mayın 8-də V.Keytelin 
başçılığı ilə Almaniya ali 
komandanlığının nüma-
yəndələri faşist Almani-
yası silahlı qüvvələrinin 

 
277
danışıqsız təslim olması 
haqqında aktı imzaladılar. 
Sentyabrın 2-də Yaponiya 
hökuməti də təslim olması 
haqqında sənəd imzaladı 
və bununla da İkinci 
Dünya müharibəsi başa 
çatdı. 
İkinci Dünya müha-
ribəsi 2194 gün davam 
etdi və müharibədə iştirak 
edən dövlətlərin əhalisinin 
ümumi sayı 1,7 milyarda 
yaxın olmuşdur. Ön cəb-
həyə 115 milyon əsgər və 
zabit çağırılmışdı. Bu mü-
haribə tarixində baş ver-
miş müharibələrin  ən da-
ğıdıcısı idi. Təkcə Av-
ropaya hərbi dağıntıdan 
dəyən maddi zərər tam 
olmayan məlumata görə 
270 milyarad dollar 
(1938-ci il qiymətlərinə 
görə) təşkil etmişdir. 
İkinci Dünya müharibə-
sində 50 milyondan çox 
adam həlak olmuş, SSRİ-
nin itkisi 27 milyon nəfər 
təşkil etmişdir. 
Azərbaycan xalqı da 
faşizmə qarşı vahid cəb-
hədə döyüşən digər xalq-
lar ilə birlikdə  Vətənin 
müdafiəsinə qalxdı. Bakı 
neftçilərinin fədakarlığı 
nəticəsində müharibənin  
4 ili ərzində ölkəyə 75 
milyon ton neft vermişdi. 
Müharibə dövründə Azər-
baycan zəhmətkeşləri 
Sovet ordusunu yüksək 
keyfiyyətli benzin, sürtkü 
materialları, müxtəlif 
silahlar,  ərzaq və döyüş 
sursatı ilə təchiz edirdi. 
Ön cəbhədə xalqımızın 
igid oğul və  qızları düş-
mənə qarşı qəhrəmancası-
na vuruşmuşdur. Azər-
baycan döyüşçülərindən 
123 nəfəri Sovet İttifaqı 
Qəhrəmanı adına, tank 
qoşunları general-mayoru 
Həzi Aslanov isə bu ada 
iki dəfə layiq görül-
müşdür. 
 
 
Ədəbiyyat 
Azərbaycan Respulikası.- 
B., 2000.- 652 s. 
Azərbaycanın Sovet İt-
tifaqı  Qəhrəmanları: (Mə-
qalələr məcmuəsi).- B.: 
Azərnəşr, 1963.- 247 s. 
 
Aslanov, M. Azərbaycan 
döyüşçülərinin partizan 
hərəkatında iştirakı: (1941 
-1944-cü illər).- B.: Elm, 
1975.- 250 s. 
Mehdixanlı, T. Sönən  
 
ocaqlar: İkinci Dünya 
müharibəsi - 60 //Azər-
baycan.- 2005.- 11 yan-
var.- S. 4. 
 
 
Rus dilində 
История  второй  миро-
вой  войны. 1939-1945.-
Т. 1.-10.- М., 1973-1979. 
Жилки, Г.А. Как фа-
шистская Германия 
готовила нападение на 
Советский Союз: 2-е 
издание.- М, 1966.-  
531 с. 
 
İnternetdə 
 
 
www.weltkrieg.ru
  
http://1939-1945.net
.  
 
Məmməd Məmmədov 

 
278
 
 
Sentyabr 
 
65 illiyi 
Hidayət Orucov      
1944 
 
 
Şair 
5 
 
 
Hidayət Xuduş  oğlu 
Orucov 1944-cü il sent-
yabr ayının 5-də, Qərbi 
Azərbaycanda Meqri ra-
yonunun Maralzəmi kən-
dində anadan olmuşdur. 
1953-cü ildə Maralzəmi 
ibtidai məktəbinə getmiş, 
sonra Lök və Aldərə 
kəndlərində oxumuş, 
S.Vurğun adına orta mək-
təbi qızıl medalla bitir-
mişdir. 
1963-1968-ci illərdə 
Azərbaycan Dövlət Uni-
versitetinin (indiki Bakı 
Dövlət Universiteti) Filo-
logiya fakültəsində  təhsil 
almışdır. 
1966-1968-ci illərdə 
“Sovet Ermənistanı” qə-
zetində  ədəbi işçi işləmiş, 
1968-ci ilin iyul ayından 
C.Cabbarlı adına  İrəvan 
Dövlət Azərbaycan Dram 
Teatrının direktoru təyin 
olunmuş, fasiləsiz olaraq 
16 il xalqımızın bu qədim 
sənət ocağına başcılıq 
etmişdir. O, eyni zamanda 
Ermənistan Yazıcılar  İtti-
faqının Azərbaycan  Ədə-
biyyatı  Şurasına rəhbərlik 
etmiş,  İrəvan Pedaqoji 
İnstitutunun Azərbaycan 
şöbəsində XIX-XX əsr 
Azərbaycan  ədəbiyyatın-
dan dərs demişdir. 1984- 
1986-cı illərdə “Gənclik” 
nəşriyyatında baş redakto-
run müavini, 1986-1992-
ci illərdə baş redaktor 
olmuşdur. 
1992-2005-ci illər 
Azərbaycan Respublikası 
Prezidentinin Millətlər 
arası Münasibətlər üzrə 
müşaviri vəzifəsində  işlə-
mişdir. 
Hal-hazırda Dini qu-
rumlar üzrə Dövlət komi-
təsinin sədri vəzifəsində 
işləyir. 
“Nəyin var” adlı ilk 
şeiri 1963-cü ildə  “Ədəbi 
Ermənistan” məcmuəsin-
də  dərc olunmuşdur. Bu 
vaxtdan dövri mətbuatda 
müntəzəm çıxış edir. O, 
poetik yaradıcılıqla bəra-
bər, dramaturgiyaya, bədii 
tərcüməyə  də xüsusi diq-
qət vermiş,  “Uçan nəğ-
mələr”, “Bu yaşımda”, 
“Tom dayının daxması” 
kimi iri həcmli kitabları 
tərcümə etmişdir. O, 1978 
-ci ildən Azərbaycan Ya-
zıçılar Birliyinin üzvüdür.  
H.Orucov 1980-1984-
cü illərdə Ermənistan 
Yazıçılar  İttifaqının  İdarə 
Heyətinin üzvü və Azər-
baycan  ədəbiyyatı  dərnə-
yinin sədri olmuşdur. O, 

 
279
1974-1984-cü illərdə 
həmçinin Ermənistan 
Teatr cəmiyyətinin üzvü 
seçilmişdir.  
H.Orucov 1970-ci ildə 
“Əməkdə igidliyə görə” 
medalı, 1978-ci ildə Azər-
baycan Ali Sovetinin 
Rəyasət Heyətinin Fəxri 
fərmanına, 1991-ci ildə 
Əməkdar incəsənət xadi-
mi, 2002-ci ildə Gür-
cüstanın “Şöhrət” orde-
ninə layiq görülmüşdür. 
 
H.Orucov Azərbaycan 
və digər dillərdə çap 
olunmuş 40-dan çox 
kitabın müəllifidir. 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Bir teatrın üç aktyoru.- 
İrəvan: Ermənistan teatr 
cəmiyyəti, 1977.- 60 s. 
Evimiz analı olsun.- B.: 
Yazıçı, 1981.- 101 s. 
Həsrət.- B.: Göytürk, 
1998 .- 122 s. 
Ələsgərov, B. Hidayət: 
Biblioqrafik göstərici.- B.: 
Nağıl evi, 2001.- 404 s. 
Hərdən xatırla məni.- B.: 
Göytürk, 1998.- 129 s. 
Heydər  Əliyev və Azər-
baycanda milli siyasət.-
B.: Şərq-Qərb, 2002.- 
172 s. 
İrəvana 7 məktub.- B.: 
Əbilov, Zeynalov və oğul-
lar, 2004.- 82 s. 
Qatardan məktub.- B.: 
Yazıçı, 1986.- 159 s. 
Mir Cəlal dünyasından 
sətirlər.- B.: Yazıçı, 
2006.- 84 s. 
Sabaha çox var.- B.: 
Yazıçı, 1989.- 408 s. 
Sözün vaxtı.- B.: Kitab 
cəmiyyəti, 1995.- 76 s. 
Ömrümün səhimləri.- B.: 
AMEA, 2002.- 476 s. 
Zəngəzurda doğuldum.- 
B.:  Əbilov, Zeynalov və 
oğullar, 2005.- 600 s. 
 
Rus dilində 
 
Беженцы.- Б.: Гянджлик, 
1992.- 488 с. 
Самед Вургун.-Б.: Гянд-
жлик, 1986.- 224 с. 
Вехи  мира  Мир  Джа-
лала.-  Б.:  Абилов,  Зей-
налов и сыновья.- 2006.-  
84 с. 
 
Bəybala Ələsgərov 

 
280
 
Sentyabr  
70 illiyi 
Mənsur  Vəkilov 
1939-2008 
 
 
Şair 
7 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Vəkilov Mənsur Fəxri 
oğlu  (Mənsur Fəxri) – 
şair, tərcüməçi, ssenarist.  
1968-ci ildən Azərbaycan 
Yazıçılar Birliyinin üzvü, 
2003-cü ildən  Əməkdar 
incəsənət xadimidir. 
  1939-cu  il  sentyabrın 
7-də Bakıda anadan ol-
muşdur. Orta məktəbi bi-
tirdikdən sonra ADU-nun 
Filologiya fakültəsində 
təhsil almışdır, (1956- 
1961). İlk şeirlərini (“Par-
ta”, “İnstitut dəhlizlə-
rində”) “Литературный 
Азербайджан” (1959, № 
8) jurnalında dərc etdir-
mişdir. Rus dilində yazıb-
yaradan Mənsur Vəkilovu 
oxucular “Avar səsi”, 
“Sonuncu etiraf”, “Qarşı-
dan atılan güllə”,  “Payız 
uçuşu”  şeir kitablarının 
müəllifi kimi  tanıyırlar. 
Şair 1961-1963 cu  illərdə 
“Молодёжь  Азербайд-
жана”  qəzeti redaksiya-
sında  ədəbi işçi, sonra 
məsul katib  vəzifələrində 
çalışmışdır.  1968-1969- 
cu illərdə Moskvada 
ssenaristlərin ali kursunda 
dinləyici olmuşdur. 1991- 
ci ildən isə  “Литера-
турный  Азербайджан” 
jurnalının baş redaktoru 
işləmişdir. Elə  həmin ildə 
Azərbaycan Yazıçılar Bir-
liyinin katibi  seçilmişdir. 
1963-cü ildə  gənc yazı-
çıların IV Ümumittifaq 
müşavirəsinin,  1967- ci 
ildə isə Moskvada ke-
çirilən gənc poeziya gün-
lərinin iştirakçısı olmuş-
dur. 
Azərbaycan yazıçıları-
nın V və VI qurultay-
larında təftiş komissiya-
sının üzvü, VII, VIII qu-
rultayında isə Azərbaycan 
Yazıçılar Birliyi idarə 
heyətinin xüsusi üzvü se-
çilmişdir. Mənsur Vəkilov 
poetik yaradıcılığında bə-
dii tərcüməyə diqqət ver-
mişdir: Zeynal Xəlil, Sü-
leyman Rəhimov,  Əbül-
həsən,  Əli Kərim, Bəx-
tiyar Vahabzadə, Fikrət 
Qoca və digər həmkar-
larının əsərlərini rus dilinə 
çevirmişdir. Mənsur Fəxri 
1981-ci ildə Azərbaycan 
Ali Soveti Rəyasət He-
yətinin Fərmanı, 1986-ci 
ildə isə  “Şərəf nişanı” or-
deni və A.S.Puşkin me-
dalı ilə təltif edilmişdir. 
Şairin  şeirlərində insan 
və zaman haqqında dü-
şüncələr, doğma torpağa 
məhəbbət, sabahı düşünən 
qanadlı duyğular  onun 

 
281
yaradıcılığına xas olan cə-
hətlərdir. 
“Payız uçuşu”- Mənsur 
Vəkilovun Azərbaycan 
dilində çap olunan ilk ki-
tabıdır. 
   
 
 
      
     
Ədəbiyyat 
 
Payız uçuşu .-B.:- Gənclik, 
1983.- 78 s. 
Lirika.-B.: Kitab cəmiyyəti 
nəşriyyatı, 2000.- 80 s. 
 
                                             
 
Rus dilində 
 
Встречный 
выстрел: 
(Стихи  и  поэма) /Ман-
сур  Векилов.-  Б.:  Язы-
чы, 1980.- 144 с. 
Последнее признание : 
Стихи /Мансур Веки-
лов.- Б.: Гянджлик», 
1977.- 95 с. 
Плеск  весла  (Стихи).- 
Б.:  Гянджлик, 1970.- 
 
108 с.   
Сегодня еще не поздно : 
(Стихи  и  поэма) /Ман-
сур  Векилов.-  Б.:  Язы-
чы,  1987- 156 с. 
Море  моё.  Стихи    /пер. 
на  азерб.Ф.  Годжа,  Ч. 
Алиоглу.- Б.: Юрд ИПО, 
2006.- 112 с. 
 
                                             
 
Воля,  С.  Завораживают 
с   первых строчек: (пре-
зентация  в  Музее  Ли-
ературы им.  Низами  
Мансура Векилова 
//Бакинский рабочий.- 
2002.- 21 февраля.- C. 4. 
 
 
                                                    
Jalə   Məmmədova               
 

 
282
 
 
Sentyabr 
 
115 
illiyi 
Aleksandr Petroviç  Dovjenko   
1894-1956 
 
 
Ukrayna 
rejissoru 
11 
 
 
 
 
 Ukrayna  sovet kino-
rejissoru, yazıçı  və  kino-
dramaturq, RSFSR  Xalq  
artisti (1950), SSRİ  Döv-
lət   mükafatı laureatı  
(1941, 1949), Lenin mü-
kafatı laureatıdır (1959, 
ölümündən sonra).  
  Dovjenko  Aleksandr 
Petroviç  11 sentyabr 
1894-cu ildə, indiki Çer-
niqov  vilayətinin Sosnitsı  
kəndində  anadan olmuş-
dur. 1912-ci ildə  Qluxov 
Müəllimlər 
İnstitutunu  
bitirmşdir. 1926-cı    ildə 
öz ssenarisi əsasında 
“İslahatçı Vasya”  adlı ilk 
filmini (birgə  iş) çək-
mişdir. 
 1927-ci  ildə lentə 
aldığı  “Diplomatik kur-
yerin   çantası”   macəra   
filmində   sovet   diplo-
matlarının   qəhrəmanlığı  
təsvir  olunmuşdur.  Və-
təndaş  müharibəsindən,  
Ukrayna   xalqının   tarixi   
keçmişi,  inqilabi  yolun-
dan,  Ukrayna kəndlilə-
rinin   kollektivləşmə   uğ-
runda   mübarizəsindən   
bəhs   edən “Zveniqora” 
(1928),  “Arsenal” (1929),  
“Torpaq” (1930)  filmləri  
sovet kino  sənətinin   in-
kişafında  mühüm   mər-
hələ   təşkil   edir.  Kine-
matoqrafiya  tarixi  büro-
sunun  tənqidçiləri arasın-
da  keçirilən beynəlxalq 
sorğuda  (1958, Brussel)  
“Torpaq”  filmi  bütün  
dövrlərin   və xalqların  
12  ən  yaxşı  filmindən   
biri   hesab   olunmuşdur.  
Dovjenko  1932-ci ildə  
ilk  səsli  sovet  kino  
əsərlərindən  olan  “İvan”,  
1935-ci  ildə  isə “Aero-
qrad”  filmini   çəkmişdir. 
Böyük Vətən  müharibəsi  
illərində  (1941-1945) 
 
Dovjenko hərbi   müxbir    
kimi,   publisistik   məqa-
lələr,   hekayə   və   oçerk-
lər  yazmışdır. Onun 
“Azadlıq” (1940),  “Bizim  
Sovet Ukraynası  uğrunda  
vuruşma” (1943),  “Sağ-
sahil  Ukraynasında   qə-
ləbə”  (1945)  sənədli    
filmləri    poetik kinopub-
lisistikanın görkəmli    nü-
munələrindəndir.                              
 Müharibədən  sonrakı   
illərdə “Çiçəklər  qoynun-
da”  pyesinin   ssenarisini   
yazmış,  onun   əsasında  
“Miçurin”  (1949)    rəngli   

 
283
bədii   filmini   yaratmış-
dır.  Dovjenkonun   film-
ləri   üçün   yüksək   ro-
mantika  və kəskin   sati-
ra,  lirika,  siyasi   publi-
sistika,   hadisələrin   epik    
şərhi   səciyyəvidir.   Gör-
kəmli kinorejissorun   sse-
nariləri  üzrə  rejissor 
Y.Solntseva “Dəniz haq-
qında poema” (1953), 
 
“Alovlu  illərin  povesti”  
(1961), “Məftun   olmuş   
Desna”  (1965)   filmləri-
ni   çəkmişdir. 
Dovjenko  filmlərinin   
ssenarisini  əsasən  özü 
yazmışdır.  1945-1951  və 
1955-ci ildən  Ümumit-
tifaq  Dövlət  Kinematoq-
rafiya   İnstitutunda  peda-
qoji fəaliyyət göstər-
mişdir.  Dovjenkonun ya-
radıcılığı, estetik görüşləri  
sovet və dünya sənətinin  
inkişafına böyük  təsir 
göstərmişdir.  Bir  çox 
filmi   beynəlxalq  kino  
festivallarında   mükafata   
layiq  görülmüşdür.  
Kiyev  bədii   filmlər  
kinostudiyasına Dovjen-
konun adı verilmişdir. 
Lenin  ordeni,  Qırmızı   
əmək  ordeni  və    medal-
larla  təltif  edilmişdir.  25 
noyabr 1956-cı ildə  Mos-
kva  şəhərində  vəfat et-
mişdir. 
  
 
Ədəbiyyat  
   
Aleksandr Petroviç Dov-
jenko :  Anadan olmasının 
90 illiyi //Yeni filmlər  
1984.- № 9 .- S.1.            
 “Alovlu  sənətin  əsgəri”: 
Aleksandr Dovjenko – 90 
//Ədəbiyyat və incəsənət.- 
1984.- 28 sentyabr.- S.4. 
                                         
Rus dilində 
 
Барабаш,  Ю.Я  Довжен-
kо.  Некоторые  вопросы  
эстетики    и  поэтики.- 
М.: «Худож.лит.»,  1968.  
– 271 с. 
Думы у карты Родины .-
Л.:Лениздат,1983.-463 с.              
Земля: Книга-фильм.- 
М.: Бюро пропаганды 
сов. киноискусство, 
1966. -186 с.  
Повесть пламенных  
лет:  Киносценарий. -  
М.: «Искусство», 1963.-
214 с.         
Марьяков,  А.М.      Дов-
женко.- М., «Мол.  Гвар-
дия», 1968.-383 с.  
«Я принадлежу  к ла-
герю поэтическому…» : 
Статьи,      выступлении,   
заметки.-  М., «Совет-
ский писатель», 1967.-
403 с.     
 
 
 
Şəhla Məmmədli  
 
                              

 
284
 
 
Sentyabr 
 
70  illiyi 
Aslan  Qəhrəmanov 
1939 
 
 
Nasir 
14 
 
 
 
 Nasir, dramaturq  fi-
zika-riyaziyyat elmləri na-
mizədi Qəhrəmanlı Aslan 
Qəhrəman  oğlu 1939-cu 
ilin sentyabr ayının 14-də 
Ağstafa rayonunun  Yeni-
gün  kəndində anadan ol-
muşdur. Orta təhsilini ba-
şa vurduqdan sonra 1956-
cı ildə ADU-nin Mexa-
nika-riyaziyyat fakültə-
sinə 
qəbul olmuşdur. 
1961-ci ildə  həmin fa-
kültəni bitirmişdir. 
1961-ci ildən  əmək 
fəaliyyətinə Azərbaycan 
EA-nın hesablama mərkə-
zində başlamışdır. 1984-
cü ildən Azərbaycan Neft 
Kimya İnstitutunun tətbiqi 
riyaziyyat kafedrasının 
dosentidir. 
“Dağların mahnısı” 
adlı ilk hekayəsi 1967- ci 
ildə    “Gənc qələmlər” al-
manaxında dərc olunmuş-
dur. Həmin ildən dövri 
mətbuatda müntəzəm çı-
xış edir.  “Spektr”, “Dön-
gə”, “Burulğan”, “Şəni 
axtarıram”, “Səndən xə-
bərsiz”, “Bağışla” və s. 
telepyesləri Azərbaycan 
televiziyasında dəfələrlə 
tamaşaya qoyulmuşdur. 
1986-cı ildə Azərbaycan 
televiziyasının “Müasir-
lərimiz” devizi ilə  ən 
yaxşı televiziya pyes-
lərinin müsabiqəsində 
müəllifin  “Ürək” pyesi 
ikinci mükafata layiq 
görülmüşdür. 
 
Ədəbiyyat 
 
Daş dönmüşlər şəhəri 
(nağıllar və fantastik 
hekayələr).- B., 2007.- 
207 s. 
Energetikanın riyazi mə-
sələləri.-B., 1989.- 45 s. 
Qızıl zəncirli açar (po-
vestlər və hekayələr) .- B.: 
Yazıçı, 1990.- 224 s. 
Səni axtarıram (pyeslər və 
hekayələr).- B.: Gənclik, 
1998.- 104 s. 
 
 
Sevgiyə  Əsədova  

 
285