M. G. Safin, Y. S. Ruziyev, B. S. Aliqulov biologik faol va dorivor moddalar biotexnologiyasi

 
SLK (suyuq lizin konsentrati) preparatini sanoat miqyosida ishlab 
chiqarish 
SLK ni sanoat miqyosida ajratib olish texnologiyasi mikrob o‘stiril-
gan suyuqlikni mutloq quruq modda darajasining 40 % darajasigacha 
bug‘lantirishga asoslangan. Buning uchun muayyan suyuqlikni oldindan 
95-100 
0
C gacha qizdiriladi so‘ng ko‘p korpusli vakuum-bug‘latkqich 
qurulmaga yo‘naltiriladi va 3,5-4 soat mobaynida bug‘lantiriladi. Uzoq 
muddat bug‘lantirilganda lizin kamayishi mumkin, shuning uchun 
aralashmani oldin suyuq fazani uning hajmiga nisbatan 0,4 % miqdorda 
25 % li natriy giposulfit yordamida stabillanadi, keyin esa xlorid kislota 
yordamida pH ni 4,5-5,0 ga yetkaziladi. Bunda lizinning monoxlor-
gidrati termik ta’sirga chidamli bo‘lib qoladi. Shu xildagi stabilizatsiya 
va nordonlashtirish tadbiri lizinni 5-15 % gacha yo‘qotmasdan saqlab 
qolish imkonini beradi. Bu texnologiya asosida ajratib olingan SLK ni 
qayshqoqligi 0,65x10-3 kg (m.s) ga, muzlash harorati -18 
0
C, solishtirma 
og‘irligi 1,15-1,30 ga pH 4,5-5,0 ga teng bo‘lib, o‘zining xossalarini 
o‘zgartirmasdan 3 oy saqlanishi mumkin ekan. Bu mahsulot LQK ga 
nisbatan biologik qimmati yuqoriroq sanaladi. Tayyor mahsulot temir 
yo‘l sisternalariga solib ist’emolchiga yuboriladi 
 
LEOK (lizinning yem-oziqa konsentrati) preparatini sanoat
miqyosida ishlab chiqarish 
LEOK preparatini sanoat miqyosida ishlab chiqarish SLK asosida 
amalga oshiriladi. Buning uchun suyuq konsentrat purkagich quritqichda 
90 
0
C dan oshiq bo‘lmagan issiq havoda 4-8 % namlik darajasigacha 
quritiladi, 20 kg dan etib polietilen xaltachalarga joylashtiriladi. Bu xil 
konsentrat quruq modda hisobiga 15-20 % gacha lizinning monoxlor-
gidrati, 14 % gacha boshqa aminokislotalar, 15-17 % gacha oqsil, 10-13 
% gacha betain va 20-25 % gacha kul moddalaridan tashkil topadi, 

---

50 
o‘zining tarkibi bo‘yicha amaliy jihatdan SLK dan farq qilmaydi. Lekin 
bu texnologiya asosida ajratib olingan LEOK juda gigroskopik bo‘lib 
saqlash jarayonida yirik bo‘lakchalarga aylanadi va undan kombinatsi-
yalab yem-oziqa tayyorlashda qiyinchilik tug‘iladi. Bu kamchilikdan 
xolis bo‘lish uchun SLK ni bug‘lantirib quritish vaqtida unga suyak uni, 
so‘ndirilmagan ohak, bentonit, bug‘doy kepagi qo‘shiladi. Ko‘pincha 
bug‘doy kepagi qo‘shiladi. Buning uchun SLK ni 35-40 % gacha kon-
sentrlab unga kepakni shunday hisobda qo‘shiladiki, aralashmaning 
namligi 70 % ga yetsin va hosil bo‘lgan massa granula hosil qilish dara-
jasida bo‘lsin. Shu xil qo‘shimcha qo‘shilgan LEOK tarkibida 7-10 % 
gacha lizin bo‘ladi, u sepilib ketadigan va nogigroskopik xossaga ega.