М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya
Download 17.21 Kb. Pdf ko'rish
|
M. Xodjitdinova Suv kimyo va mikrobiologiya
2 С^ Нр Н
c o i n i n g ikkita molekulasi (uglerodning oksidlanish darajasi + 4 ) va splrtning ikkita molekulasi (uglerodning oksidlanish darajasi — 2) hosil boMadi. Achish mahsulotlaridagi uglerodning o ‘ rtacha ok sid la n ish darajasi: 2 (+ 4 )+ 2 | 2 — ( — 2 )] = 0 boM adi, y a ’ ni glu kozan in g boshlangMch molekulasidagi uglerodning oksid lanish darajasiga tengdir. N afas olishda va achlshda uglevodlarning oksidlanish jarayoni K B T hosil boMishlgacha m utlaqo bir xil kechadi. Bu bosqichning pirovard mahsuU K B T dan tashqari qayta tiklangan N A D N j degidrogenazidir [(29) reaksiyasiga qarang]. Ferm entning rcgcne- ratsiyasi (30) oksidlovchi-liklovchi reaksiya natijasida kechadi, bunda K BT yoki undan hosil boMgan mahsulotlar ishtirok etadi. K B T ning bundan keyingi aylanishiga doir bu reaksiyalar turU mikroorganizmlardan birm uncha ta’ sirlanadi va achishning har xil pirovard mahsulotlari boMgan: spirtlar, kislotalar, atscton, achish gazlari SOj, N^, SN^ hosil boMishiga olib keladi. M asalan, spirtli achishda dastlab K B T dan sirka aldcgidi h osil boMish reaksiyasi kechadi: CH3CEOOH— CH3CHO + CjO; keyin sirka aldcgidi N A D N 2bilan reaksiyaga kiri.shadi: CN 3 CNO + HADN, -> C N jC N p N + H A D Qatiqning achishida P V K ning aylanishi quyidagi reaksiya b o ‘yicha boradi: CN 3 COCOON + NADN^ ^ CN 3 CNONCOON + NAD Har ikkala holatda ham v od orod n in g pirovard akseptori glu k ozan in g boshlangMch m olck u la si p arch alan ish ida hosil boMgan. A chish natijasida m ikroorganizm olishi m um kin boMgan energiya m iqdori k o‘ p em as, chunki toMiq oksidlanish sodir boM m aydi va energiyaning b ir qism i a ch ish n in g p irov a rd mahsulotlarida qoladi. Eneigiya A T F tarzida glukozaning K B T gacha oksidlanish bosqichidagina jam lanadi. Nafas olish jarayonida glukozaning toMiq oksidlanishi 38 ta A T F m olekulasining hosil boMishi bilan bogMiq boMsa, achi.sh jarayonida faqat ikkita A T F molekulasi hosil boMadi. Mikroorganizmlarning o^sish qonuniyatlari, M ikrob hujayrasining o ‘ sishi — bu ikkita boMinish o ‘ rtasida hosil boMgan bitta alohida organizm hajmi va vaznining ko‘ payishidir. O datda, o ‘sish deganda, faqat ayrim hujayraning o ‘ sishi emas, shu bilan birga, mikroorganizmlarning o ‘sishi, ya ’ ni hujayralar sonining umumiy ko‘ payishi ham tushuniladi. 0 ‘ sish vaqt jihatidan muayyan qonuniyatlarga b o ‘ ysunadi. Bu qonuniyatni aniqiash uch u n biron turdagi hujayralar suyuq ozuqa muhitiga qo'yiladi va muayyan vaqt oralig'ida tirik organizmlar hisoblab chiqiladi. Olingan natijalar hujayralar soni logarifmining vaqtga b o g ‘ liqIigini ífodalaydi. Butun tajriba davom ida muhitdagi ozuqa moddalari ko‘ paymaydi. Hujayralarning almashinuv mahsuli kam aym aydi. Bunday o ‘ sish statik (turg‘ un) o ‘ sish deyiladi. U m u m iy k o‘ rinishda statik o ‘sishning vaqtdagi ifodasi egri ch iz iq 1 bilan ifodalanadi (1 5 - rasm). Ana shu egri chiziqda bir n ech a qismlarni (rivojlanish fazaJarini) ajratish mumkin, ulardan har biri o ‘ sishning o ‘ ziga xos shart-sharoitlari bilan ajralib turadi. H ar bir fazadagi hujayralarga o ‘ zigaxos ko‘ payish tezligi, o ‘ lchami va b iokim yoviy faollik xosdir. Egri cliiziq {2) hujayralarning substratni iste’ m ol qilish jarayonini aks ettiradi. I faza o ‘sishning orqada qolish fazasidir, u lagfaza nom i bilan ataladi (inglizcha — orqada qolish). Ana shu davrda hujayralar yangi muhitga o ‘ rganadi. Fazaning boshla (15-rasm ) ni.shida b o ‘ linish tezligi nolga Statistik organizm o ‘sishining teng boMadi, lekin oxiriga egri chizig' i — borib mikroorganizmlar mazkur turiga k o ‘p roq m as kciadigan hajmga erishadi. П faza — logarifmik o ‘ sish fazasi. Bu davrda hujayralar eng k o ‘ p doim iy tezlik bilan boMinadi. Ozuqa moddalari m iqdori hali cheklanm agan boMadi. Hujayralar mayda, k o‘ plari hali yosh va b iolog ik jihatdan faol, eng yaqqol ifodalangan tur belgilariga ega boMadi. Bu fazada k o'payish tezligi hujayraning ikkita izchil boMinishi o ‘ rtasidagi vaqt bilan ajralib turadi (generatsiyaning da vom etishi). Agar vaqt boMagi Download 17.21 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling