Makorim ul-axloq

Murid talabiga javoban aytilgan Boyazid javobi oʻzining yuksak maqomi bilan ajralib turadi:

• 
  Murid talabiga javoban aytilgan Boyazid javobi oʻzining yuksak maqomi bilan ajralib turadi:
  
• 
  Pir toʻkib ashku chekib oʻtlugʻ oh,
  
• 
  Dedikim: “Bu gʻam ishim etmish taboh,
  
• 
  Kim bu jahon ichraki, eldur gʻulu,
  
• 
  El toʻla, ammo kishidindur xulu.
  
• 
  Har kishiga xush koʻrinur oʻz ishi,
  
• 
  Bir kishi yoʻqkim, desa boʻlgʻay kishi.
  
• 
  Munda kishi borini bilmon yaqin,
  
• 
  Bor esa, oʻtganlar aro bor ekin”.
  
• 
  Uning koʻzlaridan pardani tortish uchun yana savol kerak. Bu savolga endi inkor ham qoʻshiladi:
  
• 
  Soʻrgʻuvchigʻa zohir oʻlib iztirob,
  
• 
  Dediki: “Ey xurshedi olijanob,
  
• 
  Elda kishi yoʻq demak oʻldi soʻzing,
  
• 
  Doxil emassenmu bu elga oʻzing?
  

“Farhod va Shirin”dan 10 baytning ritmik xususiyatlarini o‘rganish.

• 
  “Xamsa” ning ikkinchi dostoni “Farhod va Shirin” deb nomlangan. Muallif bu asarni “shavq dostoni” deb ataydi. Boisi unda ishq kuylanadi, talqin qilinadi va ulug’lanadi. Bu shunday ishqki, u insonni poklaydi, ezgulik sari yetaklaydi, unga o’zligini tanitadi, bir so’z bilan aytganda, komillik sifatlarini tarbiyalaydi. Chunki u odamga, olamga, butun borliqqa mehr bilan, muhabbat bilan yo’g’rilgan va oxir borib Yaratganning o’ziga ulashib ketadigan ishqdir. Dostonda Navoiyning komil inson haqidagi orzu-o’ylari ham ifoda etilgan.
  
• 
  Farhod komil inson darajasida ta’riflangan ilohiy ishq egasi. Doston Chin xoqonining farzandsizligi tasviri bilan boshlanadi. Xoqon bu holdan qattiq iztirob chekardi. Chin xoqonining bu holati “Farhod va Shirin” dostonida quyidagicha ifodalangan:
  

“Farhod va Shirin”da Farhodning tug’ilishi bilan bog’liq holat quyidagicha bayon qilinadi:

• 
  “Farhod va Shirin”da Farhodning tug’ilishi bilan bog’liq holat quyidagicha bayon qilinadi:
  
• 
  Shabistonida tug’di bir yangi oy, Yangi oy yo’qki, mehri olam oroy. Yuzunda ishq asrori yozilg’on, Ichinda dard ta’vizi qozilg’on
  
• 
  Tangri taolo tug’ilishidan ruhiga ishqni payvasta qilgan edi.
  
• 
  Jamolidin ko’rungach farri shohi, Bu fardin yorudi mah to bamohi. Qo’yub yuz himmatu iqbol-u davlat, Hamul far soyasidin topti ziynat. Bu farni hodiyi baxt etgach irshod, Ravon shaxzoda otin qo’ydi Farhod.
  
• 
  Aslida Farhod o’zining ismi bilan tug’ildi. Bu bilan buyuk adib “ismlar osmondan tushadi” degan aqidani jonlantiradi.