“makroiqtisodiyot” fanidan joriy nazorat uchun -mustaqil ta’lim keyslar

Keys 5. Buyuk depressiya davrida ishlab chiqarish hajmi va narhlar. 
Jami talab jami taklif iqtisodiy modeli iqtisodiy tizimining iqtisodiy pasayish 
holatidan chiqarish uchun narxlar darajasini pasaytirib jami taklif chizig’ini 
pasiroqqa tushirish mozimlini ko‘rsatadi . Ammo ko‘pchilik iqtisodchilar 
narxlarning bunday vaqiyadagi nisbiy egiluvchanligiga diqqatlarini jalb qiladilar , 
Bugen misol qilib ko‘rish uchun Bugen depressiya davriga murojaat qilalik 
Depressiya boshida 1929-1933 y narxlar darajasi 25 % tushib kenda . Bu davrda 
ikkinchi xajmi ham qisqardi 1934 yildagina narxlar darajasi qo‘tarila boshlaganda 
ikkinchi xajmi ham osha boshladi. Grafikni tasavvur qilsak, u shuni ko‘rsatadiki, 
narx va ikkinchining real xajmi  
Buyuk depressiya davrida jami talab-jami taklif modeliga asosan o‘zgargan. 
Birinchidan, ahamiyat berib qarasak, 1929 yildan 1933 yilgacha narxlar muayyai 
pasayib borgan. (1929 yildan krizis quturib taklifni “qulatib” yubordi ) 
Ikkinchidan, iqtisodiyotning tiklanayotgan talab chizig’i uning o‘zida ancha pastda 
joylashgan bo‘lib bu jami taklif chizig’ining yanada pastga tushib ketganligini 
ko‘rsatadi. Bu shuni bildiradiki, jami taklif egri chizig’i ma’lum miqdorga pastga 
suriladi. Bunday siljish ro‘y bermaganda iqtisodiyot o‘ng tomonga – yuqoriga 
oldingi pasayishga qaraganda stabillashadi. 
Savol 
1. AD- AS modelini qo‘llab yuqoridagi holatni grafikda aks ettirib bering?
Keys 6. AQSh investitsiya va jamg’armalari. AQSh, G’arb Evropa va 
Yaponiya bilan solishtirilganda investitsiya jamg’armalarining past darajasini 
ko‘ramiz (YaIM 15.4 %, bunda Niderlandiya 19.5 %, Germaniya 22.6 %, 
Yaponiya 29.7 %.) Inflyatsiya bilan kurashish foiz stavkasini pasayishiga va 

---

4 
aholining jamg’armalarga qiziqishini kamaytirib yubordi. Amerikaliklar bo‘sh pul 
mablag’larini qimmatli qog’ozlar sotib olishga sarflaydilar. Bunday siyosat moliya 
bozorida spekulyatsiyaning ko‘payishini rag’batlantiradi. 1998 yildan 1999 
yilgacha AQSh shaxsiy mablag’larining ko‘payishi kuzatildi, atigi 1 yil davomida 
milliarderlar soni 79 dan 268 taga o‘sdi. Jamg’armaning past darajasiga yani bir 
sabab amerikaliklarning iste’molga bo‘lgan munosabatlaridir. Ular yangiliklarga 
intiluvchan,yangi texnika sotib olishni xush ko‘radilar. Bir tomondan AQSh 
investitsiyaviy potentsiali past darajada bo‘lsada, YaIM yangi texnologiyalar 
yaratilishi bilan kompesatsiyalanadi. 
Savollar 
1. Nima uchun jamg’arish, iste’mol emas, investitsiya qilinmog’i kerak? 
2. Iqtisodiyotning qaysi soxasida daromadlarni jamg’arish, iste’mol qilish 
kerak?