Манги булаклар doc

 
М.Ю.ЛЕРМОНТОВ 
(1814-1841) 
Жулдыз сəўбетлесер жулдызлар менен.
М.Ю.Лермонтов. 
Михаил Юрьевич Лермонтов Пензаның Тарханы деген 
аўылында туўылған. Пушкинниң өлимине байланыслы 
жазған қосығы ҳəм басқа да азатлық ушын гүрес руҳындағы 
шығармалары ушын Кавказда урысып атырған армияға 
жиберилди. Шайыр ол жерде Пятигорск жанында дуэлде 
өлтирилди. 
М. Лермонтовтың өлмес қосықлары, “Демон”, “Мцыры” 
поэмалары, “Бизиң заманымыздың қаҳарманы” повести, 
“Масқарад" пьесасы дүнья əдебияты ғəзинесинен ҳурметли 
орын алады. 
ШАЙЫРДЫҢ ӨЛИМИ 
Өлди шайыр! Намыс қурбаны,
Өртеди өсек, сулқ ийди басын.
Кекке шөллеп қайнады каны,
Көкирегине тийди қорғасын.
Мыш-мыш сөзден жеткен қорлыққа
Шайыр жаны төзбеди ҳəргиз.
Үстем қəўим еткен зорлыққа
Қарсы шықты тағы да жалғыз...
Өлтирилди! Енди есиркеп,
Көзобаға аяң, өкиниң.
Өтирик мақтаў ким ушын керек,
Тəғдир оқып қойды ҳүкимин!
Қуўдалаған сиз емей, кимлер, -
Оның еркин, талантын - күшин?
Күлден ушқын үрледиңизлер,
Ермек оты тутаныў ушын. 
Ал, не илаж? Масайраң енди...
Соңғы азапты тарта алмады ол:
Асқан ақыл шырағы сөнди,
Кетти солып бир əжайып гүл.
Оны атқан қанқор - қара бет
Шимиркенбай алды нышанға.
Қылт етпеди қолда пистолет,
Қуўыс геўде жаўыз қашан да.
Тоба! Ийтинип усы маңайда,
Даңқ излеген бир келгиндини
Тас аттырып бизиң талайға,
Сум тағдирдиң не ислегени!
Ол жат жердиң тил, əдет-үрпин
Көре алмады, басты аяққа.
Бизиң даңқты аяп не қылсын?

---

53
Пəмледи ме сол қанлы заматта
Көтергенин қолын қай жаққа!... 
Шайыр өзи сүйип жырлаған, -
Өлген усылай мийримсиз қолдан -
Күндесликтиң қурбаны болған
Сулыў жанлы қосықшы усап,
Өлди шайыр, өтти дүньядан. 
Таслап рəҳат, дослығы мол ортаны,
Туншықтырғыш от қумарлы интаны, -
Мынаў күншил қəўимге неге келди ол?
Жаслайынан түсимпаз жаны жол берип,
Мынаў ылғый шуғылларға қол берип,
Өтирик əлпеш, алдаўға кəйтип ерди ол? 
Даңқлы гүл шеңберин жулды да бастан,
Кийгизди гүл орап тикенли шөпти.
Сырлы суўық тикен ҳеш аямастан
Уллы пешананы жаралап өтти.
Мысқылшыл топаслардың сум сыбырлысы
Ең соңғы мəўритин оның уўлаған.
Өлдн бос ызадан өртенип иши,
Алданған үмиттен жеди пушайман.
Тынды сулыў қосық ҳəм хош ҳаўазлар,
Шықпас енди қайтып оның үнлери.
Шайыр жатырған жер қараңғы ҳəм тар,
Лəбине басылған үнсизлик мөри. 
Ал, сизлер, газзаплық лақабы кешкен
Аталар нəсили, көргенсиз əўлад,
Тепкилеўши қуллық өкшеси менен
Пақыр - мискинлердиң ығбалын қорлап!
Тахт жанында турған аш көзли топар,
Даңқ, Ерик, Даналықтың жəлладларысыз!
Нызам тасасына жасырынасызлар,
Қарсыңызда суд та, ҳақлық та үнсиз!...
Лекин, ҳəй азғынлар, сизлер ушын да
Суд бар, қəҳəрли суд, ол күтер сизди;
Сатылмас ол алтын шыңғырлысына,
Алдан сезер ҳарам пикириңизди.
Сонда қара нийет ғыйбатларыңыз,
Сизлерге қəдимгидей жəрдем ете алмас,
Ҳəм де жеркенишли қара қаныныз
Шайырдың пəк қанын жуўып кете алмас! 
КАВКАЗ 
Сеннен жас гезимде, тағдир болып қас,
О, қубла таўлары, кетсе де бөлип,
Сени бир көрген жан қайтып умытпас,
Ўатанымның сулыў қосығындай көрип,

---

54
Сүйемен Кавказ. 
Жаслай мен анамнан айырылдым дилгир,
Гейде қызғылт шапақ ымыртта далаң
Оның таныс даўысын қайталар маған,
Сол ушын сүйемен шыңларды сол бир,
Сүйемен Кавказ. 
Қандай бахытлы едим жүргенде сенде,
Мине бес жыл болды, мен саған инкар.
Əжайып жуп қумар көз көрдим ол жерде,
Соны еске алғандай жүрек сыбырлар:
Сүйемен Кавказ.