MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

(İlim Nurdur)
175 Hallâc-ı Mansur'un bu sözleri; Sülemî'nin "Hakâyık" isimli Tefsirinden iktibas edilmiştir. Sondaki beyit ise, 
Mevlevîlerce darb-ı mesel gibi kullanılan bir mısrâdır, Hakîm Senâî'nin Dîvan'ından iktibas edilmiştir. Tahran 
1320 baskısı, sayfa 168. 
176 Şeyh Ebü'l-Abbas Kasım b. Kasım es-Seyyârî, meşâyıhın büyüklerindendir. Aslen Mervli olup Şeyh Ebû 
Bekir el-Vâsıtî'nin müridlerindendir. 342 Hicrî yılında vefat etmiştir. (Tezkiretü'l-Evliya s.366; Tabakâtü's-
Sûfiyye s.440) 
177 Ebü'l-Abbâs Kasım Seyyârî'nin bu yorumu; Sülemî'nin Hakâyık isimli Tefsirinden iktibas edilmiştir. 
178 Sehl b. Abdullah Tüsteri için 150 nolu dipnota bakınız! 

---

İlim nurdur aydınlıktır.
179
Âlimlerin gönülleri ise yakılmış kandiller gibidir. İlâhî 
bilginin belirtileri ise, korku ve gönül alçaklığıdır. Önce ilim kapısı açılır, sonra ona 
şükreder, daha sonra da tevhid kapısı açılır. Çünkü yüce Allah önce : "Bil!" dedi, 
ondan sonra da: "Allah'tan başka İlah yoktur" buyurarak, bilgiyi tevhidden öne 
getirdi. Tevhid şuna benzer: "Yüz kişi denize düşmüştür, deniz onları evirip çevirir, 
dalgaların üstüne çıkarır, altına alır, sağa götürür, sola atar, bazan da olur ki onları fır 
fır döndürür, bu yüz kişinin hareketini bir kişinin hareketi hâline getirir. Ama 
denizden çıktılar mı, her birini bir ayrı döndüren, hareket ettiren vardır. Yüz tane 
dönüp çabalayanın, yüz tane de döndürüp çabalatan/ vardır. Ama denizde iken 
kendi hareketlerini bırakıp denize uyarlarsa, sözgelimi deniz hepsini de sağa götürür, 
bu uygunluk onlardan değildir, birlikten meydana gelir. Birbirlerine aykırı davransalar 
bile, bu davranış yine onlardan değildir, bunun izahı uzun sürer. Allah izin verirse, 
elbette bir yol gösterir. İnsan birlik makamına gelince, gark olup gider, aydınlıklara, 
nurlara dalar, o nur gönlün içine vurur, vücudun dışına da tesir eder. Bedeni, yeme 
ve içmeden nasıl lezzet alıyorsa, o nurdan da öylece tad ve lezzet alır. Bu sebeble 
kırk-elligün yemek yemeyenler vardır, yine de halsiz kalmazlar, güçsüz bir duruma 
düşmezler, beyinleri hareketsiz kalmaz. Nitekim bazı Filozof Tabibler: "İnsan kırk