Машқлар тўплами Педагогика олий ўқув юртларининг бошланғич таълим методикаси, дефектология, мактабгача тарбия ҳамда

441-машқ. Гапларни ўқинг. Кўчирма ва муаллиф гапини аниқланг, тиниш белгиларини қўйиб, кўчиринг.

1. Тарихни билган киши келажакка онглироқ қарайди, келажакни ёрқинроқ кўради деган эди у киши. (Н. С.) 2. Бу ҳолатни зимдан кузатиб турган, қилни қирқ ёрадиган майор яна шу нозик торни черта бошлади Самарқандда бўлмаганимга афсус қиламан. (Ш.) 3. Икки гапнинг бирида эри унга мен чинакам муҳаббатдан бўлак ҳеч қандай бахтни тан олмайман ...азизим дерди. (Ж. Абд.) 4. Омон бўл дедим ўғлимнинг юзи кўзларидан ўпиб ана шу шавкатли командирларинг — сенинг оталаринг. Садоқат билан хизмат қил, ўғлим! (Ҳ. Ғ.) 5. Олим бўламан десангиз, ҳеч қачон осон йўл қидирманг дерди у шогирдларининг баъзи мушкулликдан силлиққина қутулишга уринганини сезиб қолса, фан осон йўл ахтарган одамни ёқтирмайди. (Ж. Абд.) 6. Биласанми у Йўлдошбойга энгашиброқ тикилди кураш бунақа бўлмайди. (Ҳ.Нуъмон, А.Шораҳмедов.) 7. Ия деди Зебихон сиз Икромжон амакининг жиянлари эмасмисиз? Жиянлари эмасман. У кишига ўғил бўлдим. (С. Аҳм.)

442-маshq. O’qинг. Кo’chирма ва o’злаshтирма гапларни топиб, фарqини айтинг. Аввал кo’chирма гаплардан, сo’нгра o’злаshтирма гаплардан иккитадан кo’chиринг.

O’ктам Миchурин таълимотини o’рганиб, амалга оshириsh лозимлигини, деhqонchиликнинг бутун соhаларида chексиз ғалабаларга етиshиsh имкониyaти борлигини ва Каримqулнинг деhqонchиликка qараshлари нотo’ғри, ибтидоий, мутаассиб эканини англатиshга кириshди. Кейин Сарви hаqида гапирди, унга насиhат бериshни, йo’лга солиshни айтди.

— Э, бизнинг келинми? — деди муғамбирона илжайиб. O’ктам qиздан умид борлигини, иshда ва chаqqонликда боshqа qизларга етаётганини, аммо келиннинг o’жар, иsh ёqмаслигини, кеchа бирдан иshни таshлаб кетганини айтиб берди.

• 
  Гапиринг, таъсир этинг, йo’qса, мажлисга o’зини chаqириб текshирамиз, — деди O’ктам qатъий равиshда.
  
• 
  Йo’q, иним, мен бo’йнимга ололмайман. Келиним qурғур shаддод, унга hеch тенг келиб бo’лмайди. Ётиғи билан секин-секин эпга келтирамиз, — деди Каримqул ва yaна гапни o’згартди. Буғдой o’роғи hаqида гапириб, yaнги буғдой нонининг тотли бo’лиshини айтди. У o’з хаёлида O’ктамни фирибгарликка ва o’з ёнига тортиshга мo’лжаллаганди. Буни shипshитмоqqа, агар иложи бo’лса биргалаshиб хo’жаликни кемириshни o’йлар эди. O’ктам — зукко йигит, унинг ёмон ниyaтини тез англади. Давлат планини тo’латиsh, одамларни yaхshи таъмин этиsh hаqида сo’злади у.
  

— Hа, сиз тo’ғри айтасиз. Аввало давлатга топshирайлик, давлат иshи зарур, кейин o’зимизни o’йлармиз,—деди Каримqул qизариб.
SHу chоq раис O’ктамни chаqираётганидан хабар келди ва O’ктам гапни chала qолдириб, идорага илдам жo’нади. (Ойбек.)