Mavzu №1 Fiziologiya faniga kirish Reja: Fiziologiya fanining predmeti va vazifalari

Vitamin BI2-sianokobalarnin (antianemik vitamin)-kuchli antianemik omil hisoblanadi. Anemiya degan so‘z-hajm birligida qonda eritrotsitlar va gcmoglobin kamayishi bilan ta’riflanadigan holat, kam qonlikni bildiradi. Vitamin Bl2 1948 yilda jigardan ajratib olingan. Ye.L.Smidt E.Rikes va K.A.Folkeros degan amerikali olimlar bu vitaminning fizikkimyoviy xossalarini o’rganib, uning tuzilishini ham aniqlab berishgan. B|: gomopoez (qon hosil bo‘lishi) ni me’yorga keltiradigan omil hisoblanib, qizil qon tanachalar (eritrotsitlar) hosil bo‘lishini faollashtiradi. Gomopoezga vitamin B12 ning ta’siri fol kislotasining folin kislotasiga aylanishi bilan bog‘liq.
B12-avitaminozi va folin kislotasining tanqisligi natijasida suyaklar ko’mig‘ida qon shaklli elementlarining hosil bo‘lish jarayoni chuqur buziladi va qonning umumiy hosil bo‘lishi davolanamaydigan darajada buzilib, (Addison-Birmer deb nomlangan pernisioz) o‘lim bilan yakunlanadigan kasalga aylanadi. Organizm bu holda megaloblastik (embrional) tipdagi gomopoczga o‘tadi. Organizmga vitamin B12 kiritish kuchli shifobaxsh ta’sir ko‘rsatadi va ko‘mikning qon hosil qilish funksiyasini avvalgi darajaga keltiradi. Shunday natijaga erishish uchun 1 mg vitamin B,2 kifoya. Og‘ir kamqonlikda sof vitamin B12 teri ostiga yoki qonga yuborilgandagina ta’sir ko‘rsatadi, chunki bu bemorlarning ichagidan vitamin B12 so‘rilmaydi.
Vitamin B12 ni organizm o‘zlashdrishi uchun me’da bezlari mukoproteid ishlab chiqarishi zarur, bu omil bir necha o’n yil ilgari kashf etilgan va Kestlning «ichki omili» deb atalgan. Kamqonlik kuchli bo‘lganda ana shu omilning hosil bo‘lishi buziladi va ovqat bilan kiruvchi vitamin BI2 o’zlashtirilmaydi. Quyida B guruhga mansub bo‘lgan boshqa vitaminlarning kimyoviy tuzilishi (formulalari) keltirilgan.
Shunday qilib, kuchli kamqonlikda namoyon bo‘luvchi BI2 avitaminozi ikkilamchi hodisadir, chunki u ovqatda vitamin yetishmasligidan emas, balki hazm yoklidan uni so’rilmasligi sabahli kelib chiqadigan ikkilamchi kasallikdir. Jigar va buyrak vitamin B12 ga ancha boy. Bir kecha-kunduzda odam organizmining vitamin B12 ga bolgan chtiyoji 2-3 mkg. Vitamin B12-pangam kislota oksidlanish jarayonlarni tezlashtiradi, lipid va karbonsuvlar almashinuvida ishtirok etadi. Bir kecha-kunduz odam organizmiga 2 mg vitamin B12 - kirsa kifoya.