Мавзу. Австралия режа: Географик ўрни


Download 2.79 Mb.
bet7/9
Sana03.11.2023
Hajmi2.79 Mb.
#1743042
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Австралия Умумий обзор Microsoft Word

Тупроғи, ўсимлиги. Бур даври материклардан ва Жанубий - Шар кий Осиёдан ажралиб кетган Австралиянинг ўсимлик ва ҳайвонот дунёси ғоят ўзига хос. Австралия ўсимликларнинг турлари жуда кам (юксак дapaжaдaги ўсимликлар турлари атиги 1200 тагача боради), Австралия флорасида эндемиклар гоят куп (ўсимлик турларидан 75 процентчаси эндемик турлардир). Шунга кура Австралия билан Тасмания мустакил Австралия флора области килиб ажратилади.
Антарктика флорасининг ҳозирги вақтда Жанубий Америка ва Янги Зеландияда ўсадиган ўсимлик турлари (жануб дарахтлари - Nothofagus баъзи игна баргли дарахтлар) ва жанубий Африканинг Кап флораси (протеилар оиласининг вакиллари ва хоказо) билан умумий булган турлари Австралия флорасининг таркибида сакланиб колган. Бунинг сабаби шуки бур давригача, жумладан, Австралия Антарктика материги оркали Жанубий Америка ва Африка билан қуруқликда туташиб турган
Материкнинг эндемик флора силур даврининг ypтaлapидaн бошлаб, икки жойда - жануби - ғарбида ва жануби - шарқда тараккий этган. Эвкалиптлар (Eucalyptus турлари ва кенжа турлари бООдан ошади), филлоид акациялар (Лсасш, 280 тури бор), шунингдек банксиялар (Banksia spp.) узун баргли казуар товуги, Casuarina spp.) ва „утсимон дарахтлар), (Xanthorrhoea prtisii) материкнинг эндемик флорасига характерлидир. Бу флора таркиб топган иккала макон то туртламчи давиргача денгиз ва кўл хавзалари билан булиниб турган, ҳозирги вақтда эса иккала макон ўртасида материк чўлларнинг экологик тусиги мавжуд. Чўлларнинг ксерофит флораси асосан шимолий ва шарқий Австралиянинг Аргигрофитлари билан мезофитларидан вужудга келган. Бу ўсимликлар туртламчи давирнинг плювиал эпохаларида ички районларга утган.
Материкнинг ўсимликлар коплами узи вужудга келган палеогеографик хусусиятларни ҳам, ҳозирги замондаги гидротермик шароитни ҳам акс эттиради. Ғаллагуллилар формацияси кенг ички чўл районлардан иборат каттарок майдонни эгаллайди. Чим босган фаллагуллилардан спинифекс (Spinifex spp.) билан триодия (Triodia spp.) нинг куплигига караб материк ичидаги шарқий чўлни „ спинифекс чўли", ғарбий чўл ни эса триодия чўл и деб аташади.





Австралиянинг шимолида галлагуллилар урнига аввал тиканли акациялар {Acacif aneura) чакалакзорлари - мулъга - Лскра соябонсимон акациялар, яккам - дуккам суккўлент Грегори „баобаб" дарахтлари (Adansonia gregorii) ва эвкалиптлар усадиган саванналар пайда булади. Нам экваториал ўрмонларда пальма, фикус, лавр дарахтлари куп, 1000 м дан баланд жойларда араукариялар ва баланд танали бамауклар усади.
19° жанубий кенглик билан 30° жанубий кенглик ypтача тропик ўрмонлар кшпрок. Бу ўрмонлар эвкалиптлар купчиликни ташкил килади, малезия флорасининг турлари эса кескин даражада камаяди. 30° жанубий кенгликдан жануб -гомонда, тоғларнинг ён бағирлари муссон субтропик ўрмонлари билан копланган.
Aвcтpaлиядa субэкваториал, тропик ва субтропик минтакаларга хос булган ҳамда тупрок типлари конуний тартибда ажралиб туради. Ички чўл районларда ибтидоий тошлок ва соз тупроклар кенг таркалган. Катта – катта майдонлар асосан мустахкамланган кумлар билан копланган. Австралия ва унинг ёнидаги Янги Гвинея, Соломон ороллари ва Тасмания фаунаси флорасидан кура ҳам эндемиклар tea реликтлар куплиги билан кузга ташланади. Австралия ва унинг ёнидаги Янги Гивинея, Соломон ороллари ва Тасмания Австралия зоогеографик областини ташкил этади. Бу областда мезозой ва учламчи давр фаунасининг вакиллари масалан, Ерда яшаётган халталиларнинг куплиги бизнинг замонамизгача сакланиб колган, юкори даражадаги сут эмизувчилар эса, аксинча, йўқ десак булади. Фақат Австралияга xoc булган икки курак тишли халталилар кенжа отряди (кенгуру, вомбат, кускус ва хоказолар оиласи) худди уша вақтда пайдо булган. Икки курак тишли халталилар аждоди - ЛЧГ куп курак тишли халталиларга нисбатан купрак тараккий этган.
Кенгуру, вомбат, кускуснинг хар хил турлари Австралиянинг ҳамма территориясида учрайди. Йирткич халталилар - бури, шайтон (дьявол) фақат Тасмания оролида яшайди, халтали коали айиги ҳам уша оролда учрайди.
Австралияда юкори даражадаги сут эмизувчилардан эндемик куршапалак ва кемирувчилар, шунингдек, ёввойи динго ити яшайди. Динго ити Австралия материгига одам билан бирга бориб колган.
Австралияда захарли илонлар, калтакессаклар (жумладан зерхли калтакесак) куп. Квинсленд дарёларида икки турли тимсох яшайди. Баликлардан икки томонлама нафас олувчи қадимий цератодани айтиб утиш зарур. Бу бал и к хдм Квинсленд дарёларидагина учрайди. Бугим оёкриларнинг турлари жуда куп (искап топар, пашша, чаён ва захарли ургимчаклар куп). Австралия босиб олинаётган вақтда унга корамол, куй, эчки, куён (мислсиз даражада купайиб кетган) тулки, купгина европа кушлари келтирилган эди, улар Австралия иклимига яхши урганиб колган.

Download 2.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling