Мавзу: Металлар технологияси асослари

 
 
Savol va topshiriqlar: 
1. 
Qotishma deganda nimani tushunasiz? 
2. 
Qotishmalarning qanday turlari bor? 
3. 
Holat diagrammasi deb nimaga aytiladi? U nimani ifodalaydi? 
4. 
Qotishmalarning holat diagrammasini tuzish qanday amalga 
oshiriladi?  
5. 
Gibbs qoidasini tushuntirib bering. 
6. 
Temir va uning xossalari haqida gapirib bering. 
7. 
Fe-C qotishmalarida qanday strukturalar ruzatiladi? 
8. 
5. Fe-Fe
3
C holat diagrammasi qanday diagramma hisoblanadi? 
14-MAVZU: UGLERODLI ,LEGIRLANGAN PО‘LATLAR VA
CHО‘YANLARNING KLASSIFIKATSIYASI 
Reja: 
1. 
Umumiy ma’lumotlar.
2. 
Uglerodli pо‘latlarning turlanishi va markalanishi, ularning 
ishlatilish sohalari.
3. 
Legirlangan poо‘latlarning turlari va markalanishi.
4. 
Legirlangan asbobsozlik pо‘latlari 
5. 
Maxsus xossali legirlangan pо‘latlar 
 
 

---

129 
Umumiy ma’lumotlar 
Uglerodli pо‘latlar spetsifik xossalariga kо‘ra mashina va mexanizm 
detallari uchun asosiy material hisoblanadi. 
Sanoatda ishlab chiqariladigan pо‘latlar kimyoviy tarkibi jihatidan 
birmuncha murakkab qotishma bо‘lib, ularda temir bilan ugleroddan tashqari 
boshqa elementlar ham, jumladan, Mn, Si, P, S, O, N, H, ba’zida qisman Cr, Ni, 
Cu va boshqalar bо‘ladi. Uglerodli pо‘latlarda doim mavjud bо‘ladigan elementlar 
miqdori ma’lum foizdan, masalan, Mn0,7%, Si 0,5%, P o,o5%, S0,05% dan 
oshmasligi kerak. 
Pо‘latlar tarkibidagi H
2
, N
2
va O
2
miqdori ishlab chiqarish usuliga qarab 
turlicha bо‘ladi, lekin ularning miqdori 0,0002 – 0,1% dan oshmasligi lozim. 
Pо‘latdagi erkin gazlar bо‘shliqlar, temir va boshqa elementlarda eriganlari esa 
qattiq eritmalar yoki turli kimyoviy birikmalar (gidridlar, nitridlar, oksidlar) hosil 
qilishi mumkin. Shuning uchun ular pо‘latning xossasini yomonlashtiradi. Pо‘latda 
bu gazlarning miqdori oz bо‘lgani maqsadga muvofiq.