Мавзулар бўйича матн аннотацияси ва охирги янгиликлар

 
11.2. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг таннархини ҳисоблаш тартиби 
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари таннархи маҳсулот бирлигини ишлаб чиқариш 
учун сарфланган ресурсларнинг харажатини (миқдорини) жорий нархларда ҳисоблаш 
асосида аниқланади. Қишлоқ хўжалигида маҳсулотлар таннархини аниқлашда 
харажатларни маълум гуруҳларга бўлиш зарурияти бор ва ундан фойдалинади. 
Харажатларни гуруҳларга бўлиш маҳсулот таннархи калькуляцияси деб аталади. 
Калькуляция – қилинаѐтган харажатларни гуруҳларга, харажат моддаларига 
бўлишдир. Қишлоқ хўжалигида маҳсулот таннархига қуйидаги харажатлар киради 
(10-чизма). 
№ 
Харажат моддалари 
Ўсимликчиликда 
Чорвачиликда 
1. 
Иш ҳақи қўшимчалари билан 
+ 
+ 
2. 
Уруғлик 
+ 
- 
3. 
Ем-хашак 
- 
+ 
4. 
Ёқилғи-мойлаш материаллари 
+ 
+ 
5. 
Ўғит 
+ 
- 
6. 
Зараркунанда ва касалликларга 
қарши кураш воситалари 
+ 
+ 
7. 
Асосий ишлаб чиқариш 
воситаларини сақлаш 
+ 
+ 
8. 
Иш ва хизматлар 
+ 
+ 
10-чизма. Қишлоқ хўжалигида маҳсулотлар таннархини белгиловчи харажатлар 
турлари 
Таннархнинг 
таркибини 
йиллар 
давомида 
таҳлил 
қилиб 
ўрганиш 
иқтисодчиларга, хўжалик раҳбарларига мавжуд камчилик ва фойдаланилмаѐтган 
имкониятларни кўрсатади. Маҳсулот таннархига кирган харажатлар таркиби, 
миқдори ва иқтисодий моҳияти жиҳатидан бир – биридан фарқ қилади. Шунинг учун 
уларни харажат моддаларига тўғри бўлиш катта аҳамият касб этади. 
Қишлоқ хўжалигида барча харажатлар 1 гектар ѐки бир бош чорва ҳайвонига 
ҳисобланади. Бир гектар ердан олинган маҳсулот миқдорига шу бир гектар ерга 

---

86 
кетган харажатлар миқдорини бўлиш йўли билан аниқланади. Чорвачиликда бир бош 
чорва молига қилинган харажатлар миқдорини шу чорва молидан олинган маҳсулотга 
бўлиш йўли билан аниқланади.
Қишлоқ хўжалилик корхоналарида маҳсулотлар, иш ва хизматлар таннархи 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5 февралдаги 54 - сон 
қарори билан тасдиқланган ―Махсулот (ишлар, хизматлар) ни ишлаб чиқариш ва 
сотиш харажатларининг таркиби хамда молиявий натижаларни шакллантириш 
тартиби тўғрисида НИЗОМ қоидалари асосида аниқланади.