Mavzular matni

Gipoglikemik koma

Qandli diabetni davolashda gipoglikemik koma (qonda glukoza miqdori 3–2,8 mmol/l) insulin miqdori oshib ketishi tufayli rivojlanadi.

sabablari:

• 
  insulin dozasini me’yoridan ortiq qabul qilish;
  
• 
  ovqatlanish tartibining buzilishi – zarur miqdordagi oddiy uglevodlarni o‘z vaqtida qabul qilmaslik yoki bir marotaba ovqatlanishni o‘tkazib yuborish;
  
• 
  haddan tashqari jismoniy zo‘riqish (jismoniy zo‘riqish vaqtida to‘qimalarni insulinga bo‘lgan sezuvchanligini kamaytiruvchi va jigardagi glukoneogenez jarayonini jadallashtiruvchi kontrinsular gormonlar ishlab chiqarilishi oshadi. Jigardagi glukoneogenez jarayoni qondagi glukoza miqdorini saqlab turish va miyaning glukoza bilan oziqlanishini ta’minlaydi). Insulin qabul qiluvchi qandli diabetga chalingan bemorlarda uning so‘rilishi va ta’sir etishi davom etadi. Bu esa glukoneogenez jarayonini susaytiradi va natijada gippoglikoniyaga sabab bo‘ladi.
  

Klinikasi: klinik kechishini shartli ravishda ikki bosqichga bo‘lish mumkin. Boshlang‘ich yoki simpotaodrenal va bosh miyaga kislorod yetishmasligi oqibatida yuzaga kelgan markaziy nerv sistemasidagi o‘zgarishlar. Simpotaodrenal bosqichda bemorda katexolaminlar ortiqligi natijasida kuzatiladigan taxikardiya, qaltirash, terlash, ochlik hissi kabi belgilar paydo bo‘ladi. Ulardan tashqari bosh og‘rig‘i vahima va bezovtalik kuzatilishi mumkin. Gipoglekimiya holati rivojlanib borgan sari markaziy nerv sistemasi disfunksiyasi, ya’ni mushaklar tonusining oshishi, o‘zini boshqacha tutish, epilepsiyaga o‘xshash tirishishlar yuzaga keladi va bemorda koma hamda miya shishishi rivojlanadi.

Obyektiv tekshiruv ma’lumotlari

Koma oldidan bemor bo‘shashib, holsiz, keyin esa bezovta, qo‘zg‘aluvchan bo‘lib qoladi. Bemor agressiv, ma’nosiz xatti- harakatlar qiladi. Qaltiraydi va es-hushi aynib turadi. Ko‘zdan kechirganda teri qoplamalari oqargan va nam holatda bo‘ladi. Muskullar tonusi oshib, klonik va tonik talvasalar kuzatiladi.

Ko‘z soqqasi tonusi o‘zgarmaydi. Nafas olishi tezlashadi. Bemordan atseton hidi kelmaydi. Puls taxikardiya, arterial qon bosimi normada yoki sal oshadi. Komada bemor behush bo‘lib, ko‘z qorachiqlari kengayadi. Nafas olishi tez va yuzaki. Pulsi ipsimon, AB pasayadi. Muskullar tonusi pasayib reflekslar yo‘qoladi.