Maxsuliy (produksiya) ekspert tizimlari taraqqiyoti va tadbiqlari Reja

PRODUKSION TIZIMLARDA XULOSANI BOSHQARISH

---

Boshlovchi mexanizm o'z ichiga maqsadlar daraxtini va bazali yechimni
qidirish strategiyasini oladi. Boshlovchi mexanizm ikki komponentdan iborat:
1. O'z xulosasini o'zi amalga oshiradi.
2. Bu xulosani boshlaydi.
Xulosa komponenti mavjud faktni ishchi xotiradan ko'rib chiqib, qoidalarning
to'g'ri yoki noto'g'riligini ta'kidlaydi. Berilgan komponent informatsiya tanqisligi
sharoitida ishlashi zarur. Chunki, ichkaridan eshitmagan faktlarni har doim ham
ko'chirish imkoniyati bo'lmaydi. Boshlovchi komponent qoidalarni ishlatish
tartibini aniqlaydi hamda shu bilan birga ishning davom ettirilishi natijasida
nazarda tutiladigan faktlarni aniqlaydi. Boshlovchi komponentlar 4 ta omildan
iborat:
1.
Taqqoslash. Bunda namunaviy qoida mavjud omillar bilan taqqoslab
ko'riladi.
2.
Tanlash. Agar muayyan vaziyatda bir necha qoidalar ishlashi mumkin bo'lsa,
u holda ular ichida beriladigan mezon bo'yicha mosrog'i tanlab olinadi. Bu esa
muammoning hal etilishi deyiladi.
3.
Ishlatilish. Agar namunaviy qoida taqqoslash jarayonida ishchi xotiradagi
faktlar bilan mos kelsa, u holda qoida ishga tushadi.
4. Harakat. Ishchi xotira o'zgarishga duch kelgan holda yangi ishlangan qoida
yordamida qo'shimchalar kiritish va xossalarning. kiritilishi harakat deyiladi.
Interpretator siklik tarzda ishlaydi.
EKSPERT TIZIMLARNI YARATISH TILLARI
• Instrument sifatidagi dasturlashtirish tili 
• ET larni qurishning yordamchi muhitlari
INSTRUMENT SIFATIDAGI DASTURLASHTIRISH TILI
Funksional qulayliklariga ko'ra instrumentli muhitni asosiy va yordamchi
muhitlarga bo'lish mumkin. Asosiy muhit ET komponentlarini yozish uchun
mo'ljallangan tilni va shu tilni qo'llab-quwatlaydigan tizimli dasturlashni anglatadi.
Yordamchi muhit ETning biror komponentini qayta ishlash yoki tekshirish-ning
alohida bosqichini so'rash uchun mo'ljallangan. ET dagi ishlar uchun
qo'llaniladigan dasturlash tillari — bu ПACKAЛ, ФOPTPAH yoki matnni qayta
ishlaydigan ЛИСП va ПРОЛОГ kabi muammoli-mo'ljallash tillaridir.
Muammoli — mo'ljallash tili ilmiy matematik va statistik izlanishlardagi
maxsus sinfli vazifalar uchun mo'ljallangan. Matnlarni qayta ishlash tili sun'iy
intellektning amaliy sohalari uchun mo'ljallangan. Tahrir qilish va xotirani
avtomatik boshqarish belgilarini oson boshqarish, shuningdek, dastur namoyishiga
bir marotaba kirish imkoniyatiga ega. ЛИСП ikki versiya ИНТЕРЛИСП va
МЕКЛИСП (har xil qo'llab-quvvatlash muhitiga ega) da namoyon bo'ladi.
ЛИСПga qulay dasturlash tillari ET yaratuvchisiga egiluvchanlikni namoyish
qiladi, lekin unga bilimni qanday ko'rsatishni yoki bilimlar bazasiga kirish
mexaniz-mini qanday qurishni ko'rsatmaydi.
Injenerlik bilim tillari kam egiluvchanlikka ega, tizim yaratuv-chisi chiqish
mexanizmi yordami bilan boshqarish sxemasidan foydalanishi kerak. Injenerlik
tillarini sklet yoki universal bo'limlarga ajratish mumkin. Sklet tili — bu maxsus
bilim predmetlarisiz (KAK, EMYCIN, EXPERT) «ajratilgan» ET lardir. Skletli

---

tizimlar chiqarishning tayyor mexanizmi va bilimni strukturalashni ta'minlaydi.
Ular faqat muammoning tor sinfiga ishlatiladi va ET yaratuvchisining imkoniyatini
chegaralaydi. Universal tizimlar har xil amaliy sohalardagi turli tipdagi
muammolarga mo'ljallangan. Ular ma'lumotlarni qidirishni va ularga kirishni
boshqarish imkoniyatini sklet tizimlarga nisbatan oshirish imkonini beradi.