Mexanizmlarning asosiy turlari va kinematik juftlar klassifikatsiyasi

15-rasm. Kulisali richagli mexanizmlar.
Kulisali mexanizmlar rotor nasoslarida tikuv mashinalarida, poligraf mashinalarida,
randalash mashinalarida va boshqa sohalarda ko‘p ishlatiladi.
16-rasm. a-Aksial kulachokli, b-dezaksial kulachokli, v-tekis turtkichli 
kulachokli mexanizmlar. 1.Qo‘zg‘almas zveno: ye-dizaksiallik; 2-kulochok; 3-
rolik; 4-turtkich. 
Kulachokli mexanizmlar asosan avtomatik mashinalarda ko‘p ishlatiladi (16-rasm).
Tishli g‘ildirakli mexanizmlar. Bir valdan ikkinchi valga aylanma harakatning
uzatish uchun ko‘pincha tishli uzatma ishlatiladi. (17-20-rasmlar).

---

---

17-rasm. Oddiy tsilindrik tishli uzatma
18-rasm. Reyka tishli uzatma
19-rasm. Ichki ilashmali oddiy 
tsilindrik tishli mexanizm
20-rasm. Konusli tishli mexanizm
Vint va ponali mexanizm. Zvenolari faqat ilgarilanma (to‘g‘ri chiziqli) harakat
qiluvchi mexanizmlar ponali mexanizmlar deyiladi.
Mexanizm tarkibiga kiruvchi ayrim zvenolari vintsimon harakat qilsa, bunday
mexanizmlar vintli mexanizm deyiladi. (21-rasm).
21-rasm. Chervyakli mexanizm 
22-rasm. Ponali mexanizm 
Friktsion mexanizm. Ishqalanish kuchlari yordami bilan harakatga keluvchi yoki

---

---

to‘xtatiluvchi mexanizmlar friktsion mexanizmlar deyiladi. (21-,22-rasmlar).

23-rasm. Friktsion uzatma
24-rasm. Kolodkali tormoz
Hozirgi zamon texnikasida egiluvchan zvenolarni (arqonlar, tasmalar, zanjirlar,
troslar va boshqalar) o‘z ichiga oluvchi mexanizmlar ham ko‘p ishlatiladi. (23- 24-
rasmlar).
Egiluvchan zvenoli mexanizmlar yordami bilan o‘qlari yetakchi zveno o‘qiga
parallel va ayqashib o‘tuvchi zvenolarga harakat uzatiladi. Bunday mexanizmlar
to‘qimachilik sanoatida, og‘ir industrial sanoatda, qishloq xo‘jalik mashinalarida va
boshqa joylarda qo‘llaniladi.