Mexanizmlarning asosiy turlari va kinematik juftlar klassifikatsiyasi

25 -rasm. Tasmali uzatma
26-rasm. Zanjirli uzatma

Gidravlik va pnevmatik mexanizmlar. Harakat uzatish uchun oraliq vositasi
sifatida suyuqlik yoki gaz ishlatilsa bunday mexanizmlar gidravlik yoki pnevmatik
mexanizmlar deyiladi.
Gidravlik yoki pnevmatik mexanizmlar avtomobillarda, traktorlarda, bug‘
qozonlaridagi suyuqlik balandligini bir mehyorda saqlab turishda, hozirgi zamon kran va
ekskavator mexanizmlarini harakatga keltirishda va boshqa ko‘p sohalarda ishlatiladi.
Elektrik mexanizmlar. Hozirgi zamon texnikasining turli tarmoqlarda tarkibiga
elektrik elementlar kirgan mexanizmlar juda ko‘p ishlatiladi.Elektr mexanizmlari orqali
jarayonlarni tez to‘xtatib yoki tez yurgizish mumkin. Elektr mexanizmlari nazarot
ishlarida va turli jarayonlarni yozib olish ishlarida ayniqsa, samarali natijalar beradi.
2.2. Mexanizmlarning erkinlik darajasi. 
Kinematik juft hosil qiluvchi bo‘g‘inlar sistemasiga kinematik zanjir deb ataladi.
Kinematik zanjirlar klassifikatsiyasi sxema tarzida 30-rasmda ko‘rsatilgan.

---

---

Yopiq kinematik zanjirda bo‘g‘inlar o‘zgaruvchan yopiq konturlarni hosil qiladi.

Ochiq kinematik zanjirlarda bunday konturlar bo‘lmaydi.
27-rasm. Tekis kinematik zanjirlar. 
27a-rasmda oddiy ochiq 27b-rasmda murakkab ochiq, 27v-rasmda oddiy yopiq, 27g-
rasmda murakkab yopiq tekis kinematik zanjir ko‘rsatilgan. Tekis zanjirlarda bo‘g‘inlar
tekislikda traktoriyalar chizsa, fazoviy zanjirlarda bir-biri bilan kesishuvchi turli
tekisliklardagi traektoriyalar chizadi.
28- rasmda fazoviy ochiq kinematik zanjirlar tasvirlangan. 
Tekis zanjirlarda faqat IV va V sinfli kinematik juftlar qo‘llansa, fazoviyda hamma
sinfdagi kinematik juftlarni uchratish mumkin.
Yopiq kinematik zanjirlar konturlar soniga qarab 1, 2 va ko‘p konturli bo‘lishi
mumkin. Texnikada ko‘proq tekis kinematik zanjirlardan foydalanilgan. Keyingi yillarda,
ayniqsa robotsozlikni rivojlanishi sababli, fazoviy kinematik zanjirlar keng qo‘llana