Mexanizmlarning asosiy turlari va kinematik juftlar klassifikatsiyasi

33-rasm. Yig‘ish mezoni orqali ortiqcha bog‘lanishni aniqlash. 
Faraz qilaylik oxirgi bo‘lib D kinematik juft yig‘ilsin. D sharnir markazidan DXYZ
va D
1
X
1
Y
1
Z
1
koordiiatalarni o‘tkazamiz. DXYZ qo‘zg‘almas bo‘g‘in bilan D
1
X
1
Y
1
Z
1
harakatlanuvchi 3-shatun bilan bog‘langan bo‘lsin. D sharnirni yig‘ish uchun ikkita
koordinatalar sistemasi birgalikda bo‘lishi kerak. 77b-rasmda D kinematik juftni tayanch
bilan tutashishi ko‘rsatilgan. D kinematik juftni yig‘ish uchun АVCD ochiq kinematik
zanjirni DX va D
1
X
1
koordinata o‘qlari D
1
nuqtada kesishguncha 3 bo‘g‘inni
harakatlantirish, so‘ngra tashqi kuch ta`sirida bo‘g‘inlar deformatsiyasi hisobiga 3
bo‘g‘inni D
1
U
1
va D
1
Z
1
o‘qlari atrofida
Z


,
4
burchaklariga burib, DXUZ va D
1
X
1
Y
1
Z
1
koordinata sistemalari bir-biriga mos bo‘lguncha DX o‘qi bo‘ylab Sx masofaga siljitiladi.
С(V)
a)
b)
x
z
y
D
x
1
z
1
y
1
D
1
φ
1
φ
y
z
x
y
2
1
3
B(V)
A(V)
x
z

---

---

Shunday qilib, mexanizmni yig‘ishda АVCD konturda ikkita burchak

Z


,
4
va bitta
chiziqli S
x
siljishlarni cheklovchi uchta ortiqcha bog‘lanishlar bor degan xulosaga kelish
mumkin.
Nazorat savollari 
1. Kinematik juftlar deganda nima tushiniladi?
2. Kinematik juft elementlari nimalardan iborat?
3. Harakatlanuvchanlik va bog‘lanish nima?
4. Kinematik juftlarning sinfi qanday hosil bo‘ladi?
5. Tekis va fazoviy kinematik juftlar qanday juftlardir?
6. Oliy va quyi kinematik juftlar qanday hosil bo‘ladi?
7. Kinematik juftlarda bo‘g‘inlarning doimo tutashishi qanday ta`minlanadi?
8. Kinematik birikmalar qanday hosil bo‘ladi?
9. Kinematik birikmalarning turlarini ko‘rsating.
10. Ortiqcha bog‘lanishlar qanday yo‘qotiladi?
11. Vintli kinematik juftni izoxlab bering.
12. Kinematik juft bilan birikma orasida qanday bog‘lanish bor?
13.
Kinematik juftlar turlarini ayting.
14.
Oliy va quyi kinematik juflarni ta’riflang.
15.
Kimematik juft klasslari qanday turlarga bo’linadi?
16.
Jismlarning erkinlik darajasini qanday aniqlanadi?
17.
5. Somo-Malishev formulasi qanday yoziladi va uni ta’riflang.

http://fayllar.org