Microsoft Word chingiz aytmatov oqkema lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
15
chamasi ichishni tashlaganmish. Yangi xotini har safar bolalari bilan uni qarshi olgani pristanga 
chiqarmish. «Bundan chikdi, - o‘yladi bola, - ular mana shu kemani - uning kemasini qarshi olishar 
ekan-da...» 
Kema sekin uzoqlashib borardi. Trubasidan tutun burqsitib, ko‘lning ko‘m-ko‘k silliq sathida suzib 
borayotgan bu oppoq va uzun kema, baliqqa aylangan bolaning o‘zi tomon suzib kelayotganini 
bilmasdi. 
U shunday baliqqa aylanib qolishni orzu qilardi-ki, baliqning hamma joyi - tanasi, dumi, suzgich 
qanotlari, tangachalari unga o‘tsa-yu, faqat ingichka bo‘yinli, shalpang quloqli, tirnalgan burunli boshi 
o‘zida qolsa bas. Ko‘zlari ham o‘zicha qolsin. Lekin xuddi hozirgiday emas, chin baliqlarday 
ko‘radigan bo‘lishsin. 
Bolaning kipriklari xuddi buzoqnikiga o‘xshash uzun-uzun bo‘lib, hamisha o‘zidan-o‘zi nimagadir 
pirpirab turardi. Guljamol, qizimning ham kipriklari shunday bo‘lgandami, qanday chiroyli bo‘lardi! - 
deydi. Chiroyli bo‘lishning nima keragi bor? Shaxsan unga chiroyli ko‘zlarning keragi yo‘q, unga suv 
ostida ko‘ra oladigan ko‘zlar kerak. 
Bobo yasagan ko‘lobga kelganda u baliqqa aylanadi. Bir qarabsizki - u baliq-da. So‘ngra ko‘lobdan 
daryoga, naq pishqirib shiddat bilan oqayotgan daryoga sakrab o‘tardi va oqim bo‘ylab suv ostiga 
sho‘ng‘ib ketardi. Keyin ham shu tarzda sakrab-sakrab atrofga nazar tashlab boradi, qizig‘i yo‘q 
joylarda faqat suv ostida suzardi. U jo‘shqin daryo oqimida qizil tuproqli katta jarlik bo‘yidan, daryo 
ostonalari va to‘lqinlaridan, tog‘lar va o‘rmonlar yonidan oqib o‘tadi. U o‘zining suyukli xarsang 
toshlari bilan xayrlashadi: Xayr, «cho‘kib yotgan tuya», xayr, «bo‘ri», xayr, «egar», xayr, «tank». 
Qorovulxona yonidan suzib o‘tayotganda esa suvdan sakrab chiqib, suzgich qanotlarini bobosiga 
silkitadi: «Xayr, bobo, men tezda qaytaman». Bobo shunda hayratdan dovdirab, nima qilishini bilmay 
qotib qolarmidi? Buvi, Bekey xola, Guljamol qizchasi bilan - hammasi og‘zini ochib qolarmidi? 
Qaerda kim ko‘ribdi - kallasi odamu, tanasi baliqni? 
Bola esa ularga suzgich qanotlarini silkib qo‘yardi: «Xayr, men Issiqko‘lga, oq kemaga suzib 
boraman. U yerda mening matros dadam bor». Baltek, ehtimol, qirg‘oq bo‘ylab chopsa kerak. It 
umrida bunaqa hodisani ko‘rmagan-da, axir. Agar Baltek u tomonga suvga o‘zini tashlaguday bo‘lsa, u 
qichqiradi: «Qayt, Baltek, qayt. Cho‘kib ketasan!» - o‘zi esa suzib ketaveradi. Osma ko‘prikning sim 
arqoni ostidan, keyin to‘qaylar yonidan, so‘ng gumburlab turgan daradan o‘tib, to‘g‘ri Issiqko‘lga 
suzib boradi. 
Issiqko‘l deganlari - bu butun bir dengiz. U Issiqko‘l to‘lqinlarida suzib yuradi, to‘lqindan 
to‘lqinga ko‘chadi va shunda oq kemaning qarshisidan chiqib qoladi. «Salom, oq kema, bu menman!» 
- deydi u paroxodga. - Durbindan har doim senga qaragan menman». Kemadagi odamlar hayratdan 
yoqa ushlab, mo‘‘jizani ko‘rgani yugurishadi. Shunda u o‘zining matros otasiga so‘z qotadi. «Salom, 
dada, men sizning o‘g‘lingizman. Men sizning oldingizga suzib keldim». - «Sen qanaqa o‘g‘ilsan? Sen 
yarim baliq, yarim odamsan-ku!» - «Siz meni o‘z oldingizga, kemaga chiqarib oling, men shunda 
sizning o‘g‘lingiz bo‘lib qolaman». «Voy, tavba. Qani, ko‘raylik-chi». Otasi to‘r tashlab uni suvdan 
palubaga tortib oladi. Shunda u o‘z asliga qaytadi. Keyin-chi, keyin... 
Keyin oq paroxod o‘z yo‘lida suzib ketaveradi. Bola otasiga hamma narsa haqida, butun hayoti 
davomida nimaiki bilgan bo‘lsa hikoya qilib beradi. O‘zi yashab turgan tog‘lar haqida, o‘sha xarsang 
toshlar haqida, daryo va noyob o‘rmon haqida, baliqlarday ko‘zi ochiq suzishni o‘rgangan yeri - 
bobosining ko‘lobi haqida so‘zlaydi.
Mo‘min bobosinikida qanday yashayotganligini ham aytib beradi, albatta. Bu odamni Mo‘min 
chaqqon deb atashsa ham, uning yomon odam emasligini otasi bilib qo‘ysin. Bunaqa bobo hech joyda 
yo‘q, bobolarning eng yaxshisi. Uning hech shumligi yo‘q, shuning uchun hamma undan kulib yuradi. 
Birovga hech yomonlikni ravo ko‘rmaydi, O‘razqul amaki esa cholga hadeb tirg‘ilaveradi! Ba’zan 
odamlarning oldida ham boboga qichqiraveradi. Bobo esa gapiga boplab javob qilish o‘rniga, O‘razqul 
amakini kechirgani-kechirgan va hatto uning o‘rniga o‘rmon xo‘jaligi ishlarini ham o‘zi boshqaradi. 

---

Chingiz Aytmatov. Oqkema (qissa)