Microsoft Word +++Jinoyat huquqi Umum. Rustambayev 2006. doc

Ikkinchi asos ham tashqi shart-sharoitning o‘zgarishini ifodalaydi. 
Qilmishning ijtimoiy xavfliligini yo‘qotuvchi holatdan farqli ravishda, u 
shaxs tomonidan jinoyat sodir etilgunga qadar yoki jinoyat sodir 
etilgandan so‘ng sharoitning o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘ladi Boshqacha 
qilib aytganda, aybdor shaxsni ijtimoiy xavflilik nuqtai nazaridan huquqiy 
1
Советкое уголовное право. Часть общая. М.., Госюрздат. 1962 г. Стр.320 

---

411
baholashning o‘zgarishidir. Jinoyat sodir etgan shaxsni ijtimoiy xavfli 
emas deb topish uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyatni sodir qilishda aybdor 
bo‘lgan shaxsni, ba’zi holatlar munosabati bilan xavflilik darajasi 
yo‘qolgan deb hisoblashdan iboratdir. Masalan, armiya xizmatini o‘tashga 
chaqirilgan shaxs uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyatni birinchi marta sodir 
qilgan bo‘lsa, tergov organi yoki sud uni javobgarlikdan ozod qilib, harbiy 
xizmatni o‘tashiga imkon berishi mumkin. Bunda jinoyatning xavflilik 
darajasi o‘zgarmaydi balki shu jinoyatni sodir qilishda aybdor bo‘lgan 
shaxs bundan so‘ng xavfli emas deb topiladi. Bu holatda ijtimoiy xavfli 
qilmish yoki muayyan hududdagi sharoitning o‘zgarishi emas, balki, 
jinoyat sodir etgan shaxsning o‘zi yuridik jihatdan baholanadi 
Shaxsning yoki qilmishning ijtimoiy xavfliligini yo‘qotgan deb 
topish uchun, dastlabki tergov, sud majlisi yoki undan so‘ng vujudga 
kelganligini e’tiborga olish lozimo‘zgarishi Vaziyatning o‘zgarishi bilan 
ayblanuvchi shaxs surishtiruvchi yoki tergovchining prokuror roziligi bilan 
qabul qilgan qarori, prokurorning qarori, sudning jinoyat ishini tugatish 
haqidagi qarori yoki ajrimiga ko‘ra jinoiy javobgarlikdan ozod qilinishi 
mumkin. Agar shaxs ishning tugatilishiga qarshilik bildirsa, bunday 
holatda ish tugatilmaydi. Bunday holatda ish umumiy tartibda ko‘rilib, 
sudning ayblov yoki oqlov hukmi chiqarilishi bilan tugatiladi. 
Shaxs yoki qilmish ijtimoiy xavliligini yo‘qotishi sababli aybdorni 
jinoiy javobgarlikdan ozod qilish muayyan ijtimoiy munosabatlarning 
dekriminalizatsiya qilinishi deb hisoblash uchun asos bo‘la olmaydi.
Dekriminalizatsiyada jinoyat tarikibi-obyekti bo‘lmaganligi uchun 
jinoiy javobgarlikka tortishga sabab bo‘lmaydi. Bunda shaxsni jinoiy 
javobgarlikka tortish uchun asoslar mavjud bo‘lmaydi.