Microsoft Word Материал резина lotin

Qo‘llanilishi. SKN kauchuklari o‘zini moyga va agressiv muhitga 
chidamligidan ko‘pgina moybenzinga chidamli turli rezina texnik buyumlari 
(prokladka, salnik, benzinqadoqlari, izolyasion materiallar, elimlar, poyavzal 
tagliklari) kabi mahsulotlar olishda qo‘llaniladi. 
 
Xloropren kauchuk. Xloropren sanoatda quyidagicha olinadi: 
CH CH CH CH
CH
2
CH C CH
CuCl:NH
4
:suv
CH
2
CH C
Cl
CH
2
HCl
vinil atsetilen
xloropren
Xloroprenning emulsiyada polimerlash va sopolimerlash asosida olinadi. 
Polimerlanish jarayonnida mahsulot choklanmasligi uchun boqarilib turiladi. 
Polimerlanish darajasi, boshqargich (regulyator), eskirishga qarshi moddalar 
miqdoriga qarab turli markalari ishlab chiqariladi. 

---

58 
Xloropren kauchuklar tuzilishiga kura ikkita katta guruhga bo‘linadi: 1. 
O‘z tarkibida oltingugurt saqlamagan polimer (polimerlanishni rostlovchi sifatida 
merkaptan ishlatiladi; 2. Xlopren kauchuklar bo‘lib, o‘zida polisulfid 
ko‘rinishidagi oltingugurt saqlaydi. 
Uning molekulyar massasi 100000 da katta bo‘lgan polixlorprep (xlorprenli 
kauchuk) xosil bo‘ladi: 
Xloroprenning polimerlanishidan molekulyar massasi 100,000 dan kalta 
bo‘lgan polixlorpren (xlorprenli kauchuk) hosil bo‘ladi. 
Xloropren kauchuklar quyidagi tuzilishga ega: 85-87% 1,4 trans; 10-13% 
1,4-sis va 1-2% 1,2-holat. Kristallanish harorati -10 ÷ -20
o
С. 
Past temperaturali polimerlanish usuli bilan olinadigan xlorpren kauchuk 
Nairit, xloropren bilan stirolning (3 % ga yaqin) sopolimerlanish natijasida 
olingani esa Nairits deb ataladi. Bu kauchuklar asosida olinadigan rezinalar 
arzonligi, yorug‘lik ta’sirida, ishqalanishga chidamliligi va yonmasligi bilan ajralib 
turadi ular benzin, organik va noarganik eruvchilar va moy ta’sirida chidamli 
bo‘lib kabel, uzatuvchi tasmalar, elimlar va hakozolar ishlab chiqarishda keng 
ko‘lamda ishlatiladi. Bunga asosiy sababi xlor atomini elektromanfiy atom 
borligida, ya’ni uglerod qo‘shbog‘ yonida joylashganligida, 
-bog‘ni o‘ziga tortib 
qo‘shbog‘lar elektron zichligini kamaytirishi natijasida xlor atomi harakatchanligi 

---

59 
va faolligi kamayadi. Xlorning mavjudligi olovbardoshligi, uglevodorodlarga 
chidamliligi va adgeziya xususiyati kabi xossalari yuqori bo‘ladi.
Nairit – (NT va NP, oltingugurtli va merkaptanli) past haroratda 
polimerlanib, yuqori kristallanish tezligiga ega va ularni elim olishda qo‘llaniladi. 
Nairit J – bu suyuq kauchuk bo‘lib, elim, antikorrotsion qoplamalar, germetiklar 
olishda qo‘llaniladi. 
Fizik xossalari. 
Xlopren kauchuklarni zichligi 1200-1240 kg/m
3
, shishalanish harorati -
40
o
C, kristallanish harorati -10
o
С, solishtirma issiqlik sig‘imi 2177 Dj/(kg
K). 
Uning gaz o‘tkazuvchanligi TK dan 2 barobar yuqori.