Microsoft Word qaynona ahmad lutfi lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
48
yo‘q. Yana bir qancha mantiqsiz ishlar. Hech bu ham yosh, aylansin, ko‘ngil ochsin, yoshlik zavqini 
totsin demaydilar. 
So‘ng onasiga qaradi: 
— Ona, nima bo‘ldi o‘zi sizga?! Uyda gapirasiz mayli, endi bu yerda nimaga tinmaysiz?! Uyning 
gapini tashqariga chiqarishdan ne foyda? Hamma kulmaydimi? Bunchalik mutaassib bo‘lish to‘g‘rimi? 
O‘zingiz amal qilmaysiz, bizga xalal bermang, masxara bo‘lmaylik. 
Amina xastaligini unutdi. Ona-bola hol so‘ragani emas, bahslashgani, gurunglashgani chiqqanday. 
Soriya xonim qizining gaplaridan ko‘ngli og‘ridi. 
— To‘g‘ri aytasan qizim, hamma mendan kulmoqda. Qizini modaga o‘rgatdi, odobga o‘rgatmadi, 
axloqini unutdirdi, sotiladigan narsaning mazasi, hidini ko‘rsatganday qizining qo‘l-oyog‘ini ochib 
qo‘ydi, deb mendan kulishmoqda. Qarang qizimga, ochiq joylarini ko‘rib qo‘ying, shunga ko‘ra baho 
bering, deyayotganlar bu holga tushganim uchun kulsalar o‘rinli, qizim. Mening otam: «Xotinim, 
qizim nomusli bo‘lsin, hayo bilan yashasin, yo‘qsa o‘laman», deb dushman bilan urushdi, shu yo‘lda 
shahid bo‘ldi. Men uning vasiyatiga amal qilib, shu kungacha bir tola sochimni nomahramga 
ko‘rsatmadim. Faqat sen meni xor qilding, naslingga tortmading. Nima, soyangni sotasanmi, hammaga 
ko‘z-ko‘z qilasan? 
Onasi o‘rtanib, yuragi yonib-yonib, ko‘zlari yoshlarga to‘lib so‘zladi. Kizi bu so‘zlarni miyig‘ida 
kulib tingladi. Onasi: «Sen meni xor qilding, naslingga tortmading», deganda qah-qaha otib kuldi. 
So‘ng jiddiy tortdi. 
— Nimalar deysiz, ona, faqat o‘ranganlar nomusli bo‘ladimi? Nomus insonning ichidagi bir 
tuyg‘u. O‘zimni jiddiy tutsam, kim menga nima deydi? Ochilganimiz uchun xor bo‘larmishmiz. Naslu 
nasabimizga tortmayotgan emishmiz. Naslimizga tortamiz deb, nima, uyda qamalib o‘tiramizmi? 
Keyin Munavvarxonimga qaradi: 
— Munavvar xola, onam bunchalik iskanjaga olmasin. Aytib qo‘ying. Zamon senga boqmasa, sen 
zamonga boq demaydilarmi? Bir oz aqlni ishlatish kerak-da. Bunchalik qilishlari ayb emasmi? 
Munavvarxonim, bir tarafdan bu qizning hayosizligini, odobsizligini, ikkinchi tomondan yosh 
qizlarning, hatto onalarining sekin-asta ochilib borayotganini, uyat tuyg‘usidan uzoqlashayotganini 
o‘ylardi. 
Qizning «Munavvar xola» degan murojaati o‘ylarini tarqatib yubordi. Bechora qiz yordam umidida 
murojaat qilardi. 
— Qizim, keling, men sizlarga bir orachilik qilay. Ona-bola bahslashib, bir-biringizni xafa 
qilishingizning asosiy sababini aytay. Bu, bir suhbatda yechilib, hal bo‘ladigan masala emas. Bularning 
bir asosiy manbai bor. Masalan, sen bir gazmol olsang uni tikish yoki tiktirish uchun darhol bir andoza 
izlaysan, shundaymi? 
— Shunday, xola. 
— Andoza kitoblarni olib takror-takror qaraysan, nihoyat bittasiga o‘xshatib tikasan. Ya’ni sening 
doimiy bir mo‘ljallagan, o‘rnak oladigan nusxang yo‘q. Bugun bir turlisini, ertaga boshqa bir turlisini 
tiktirasan. O‘tgan yili modangiz tizzadan pastda edi. Bu yil tizzaga chiqdi, men aminman-ki, kelgusi 
yil tizzadan balandda bo‘ladi. Kelajak yillarda bir qarich yana yuqori ko‘tarasiz va bundan 
uyalmaysizlar. Men yana aminman-ki, bir kun keladi-ki, uyat joylaringizni ham ochasiz, uyatli 
joylaringizni ham ko‘rsatib yurish sizlar uchun sharaf va obro‘ga aylanadi. Moda tufayli kimdir qo‘liga 
qaychi olib, libosining oldini qirqadi, yirtadi va modaning yangi shaklini, joriy etadi. Moda deb sizlarni 
kimlardir barmog‘ida o‘ynatadilar, aylantiradilar, xohlagan kuylariga soladilar. Kimlar bular? Bir 
pullik, nasli-nasabining tayini yo‘q kimsalar emasmi? Barcha o‘y-maqsadi sodda xalqni aldamoq, oila 
nomusini toptamoq, musulmonlar sharafini yo‘qqa chiqarmoq, mo‘minlarni ham o‘zlariga 
o‘xshatmoqchi bo‘lgan buzg‘unchi kimsalar ishi emasmi bu? Boshlaringiz, sochlaringiz, har oy har 
tusga kiradi, qo‘llaringiz, yelkalaringiz ochildi. Ertaga ko‘ksingiz ochilmog‘i amr etiladi, keyin yana 
bir kun keladi-ki, onadan tug‘ilgandek qip-yalang‘och kezmoqdan nomus qilmay qo‘yasiz. 

---

Qaynona (roman). Ahmad Lutfi Qozonchi