Milliy arxeologiya markazi raxmon ibragimov arxeologiya

Tosh asri 
Paleolit – mil. avv. 3/2,6 mln. – 12 ming yilliklar 
Mezolit – mil. avv. 12–8/7 ming yilliklar 
Neolit – mil. avv. 8/7–4 ming yilliklar 

---

17 
Tosh asri qadimgi paleolit, o‘rta mezolit, yangi neolit davrlariga 
bo‘linadi. Tosh asri davomida insoniyat yangi yerlarni o‘zlashtirib, 
ularning yashaydigan hududi doimiy kengaytirib borgan. Agar 
paleolit davrining ilk bosqichida odamlar faqat Afrikaning sharqiy 
va janubiy qismida yashagan bo‘lsa, uning oxiriga kelib quruqlikning 
asosiy yerlarini egallaydi. 
Bu davrda insoniyat uzoq va murakkab tarixiy yo‘lni bosib, 
muhim kashfiyotlarga erishgan. Odamzod sun’iy olovni hosil qilish, 
kiyim tikish, boshpana qurish, kamon va o‘q-yoyni ixtiro qilishdek, 
o‘z davrining o‘ta muhim va murakkab kashfiyotlariga erishadi. Tosh 
asrining oxirida odamlar loydan idishlar yasash va matolar to‘qishni 
o‘rganadi. Ular turli xil o‘simliklar va hayvonlarning foydali xususiyati 
va sifatlarini o‘rganib, kishilik jamiyati ijtimoiy-iqtisodiy hayotida 
tub burilish davrini boshlab bergan ishlab chiqaruvchi xo‘jalik shakli 
– dehqonchilik va chorvachilikga asos soladi. 
Umuman, insoniyat tarixining poydevori bo‘lgan tosh asrining 
ahamiyati shunchalik yuqoriki, odamzod bu davrni bosib o‘tmasdan 
keyingi taraqqiyoti va zamonaviy sivilizatsiyaga erishish mumkin 
emas edi. 
 
 

---

17 
1-bob. Paleolit 
 
Paleolit (yun. paleyos – qadimgi, lot. litos – tosh) – qadimgi tosh 
davri mil. avv. 3/2,6 mln – 12 ming yilliklar bilan sanalanadi. Paleolit 
o‘z navbatida ilk, o‘rta va so‘nggi bosqichlarga bo‘linadi. 
Yer shari paydo bo‘lgandan buyon dam sovib, dam isib turgan. 
Antropogen davrida ham bu jarayon davom etgan. Paleolit davrida 
yer sharining shimoliy qismida bir necha muzliklar – glyatsiali 
(dunay, gyuns, mindel, riss va vyurm) va ular oralig‘ida issiq va 
namchil iqlimi muzlik oralig‘i – intergyatsial davrlari (dunay- 
gyuns,gyuns- mindel, mindel-riss, riss-vyurm) davrlari hukm 
surgan.