Молекулалар реакцион +обилиятларининг кимёвий тузиллишларига бо/ЛИ+лиги

Metanning suv bug‘i bilan chala oksidlanishida P1 atm, H₂O:CH₄  2 va turli haroratlarda muvozanat aylanish darajasi (H₂O  CH₄  3H₂ CO  Q)

Harorat, C	CH4 ning o‘zgarish darajasi, %
527	40.9
627	73.4
727	95.8
827	99.6

Metanning suv bug‘i bilan chala oksidlanishida 827 C, H₂O:CH₄  2 va turli bosimlarda muvozanat aylanish darajasi (H₂O  CH₄  3H₂ CO  Q)

Bosim, Mnm^2	CH4 ning o‘zgarish darajasi, %
0.0981	99.6
0.4900	92.6
0.9810	82.2
1.9620	67.9
2.9430	59.1

Metanning suv bug‘i bilan chala oksidlanishida 827 C, P Mnm², H₂O:CH₄ turli molyar nisbatlarda muvozanat aylanish darajasi (H₂O  CH₄  3H₂ CO  Q)

H2O:CH4	CH4 ning o‘zgarish darajasi, %
2	67.9
4	86.9
6	94.3

Metanning P1 atmda va turli haroratlarda C₂H₂ ga muvozanat aylanish darajasi (2CH₄  3H₂  C₂H₂ - Q)

Harorat, C	CH4 ning o‘zgarish darajasi, %
727	1.530
927	11.80
1127	46.20
1327	84.00
1527	96.54
1727	99.90

Alkenlar va alkadiyenlar H va CO bilan bir qatorda hozirgi zamon kimyo sanoatining poydevorini tashkil etadi. Ularning reaksiyaga kirishish xususiyati kuchli bo‘lib; biriktirib olish, oksidlanish va polimerlanish reaksiyalariga kirishadi.

Masalan, etilendan etanol olinadi (yaqin vaqtlargacha buni aksi edi):

CH₂CH₂  H₂O  C₂H₅OH

Etilenni xlorlab, dixloretan olinadi, undan esa vinilxlorid olinadi:

CH₂CH₂  Cl₂  C₂H₄Cl₂  CH₂CHCl

Etilenni oksidlab organik sintezning eng muhim mahsulotlari etilen oksid va atsetaldegid olinadi:

2CH₂CH₂  O₂  2C₂H₄O 2CH₂CH₂  O₂  2CH₃CHO

Benzolning etilbenzol hosil qilib alkillanish reaksiyasi ham katta ahamiyatga ega:

CH₂CH₂  C₆H₆  C₆H₅C₂H₅

Uni degidrogenlash orqali stirol olinadi. Etilen polimerlanib, polietilen hosil qiladi:

nCH₂CH₂  [-CH₂-CH₂-] n

Butun dunyoda yiliga 14 mln. t dan ortiq etilen ishlab chiqariladi. Qayta ishlab chiqariladigan etilenning miqdoriga ko‘ra 1-o‘rinda polietilen, so‘ngra etilen oksid va etil spirti turadi.

Propilenni gidratatsiyalab izopropil spirt-yaxshi erituvchi olinadi; oksidlab, ko‘p sintezlarda etilenoksid o‘rniga ishlatilayogan propilen oksidi, oksosintezlab- n-moy aldegid va izomoy aldegid; ammiak va kislorod bilan o‘zaro ta’sirlashuvidan (oksidlovchi ammonoliz) akrilonitril -yuqori polimer moddalar ishlab chiqariladigan yarim mahsulot olinadi. Izopropil gidroperoksiddan fenol va atseton olish usulining topilishi bilan yiliga yuz minglab tonna izopropilbenzol ishlab chiqarila boshlandi. Propilendan olinadigan mahsulotlardan izopropilbenzol 1-o‘rinni, polipropilen 2-o‘rinni egallaydi.
1,3-butadiyen (divinil) va 2-metil-1,3-butadiyen (izopren) yuqori sifatli kauchuklar olishda asosiy monomerlar bo‘lib, ulardan stereoregulyar-polidivinil va poliizopren kauchuklar eng muhimdir.
n-geptandan 490C da, P1 atm, alyuminiy oksid sirtidagi xrom (III)-oksid katalizatorligida toluol olinadi;

C₇H₁₆  C₆H₅CH₃  4H₂

Uglevodorodlardan aromatik uglevodorodlar xosil qilishda yuqori selektiv katalizator: 0,5% ga yaqin Pt tutgan Al₂O₃ qo‘llaniladi. 500C ga yaqin harorat optimal bo‘lib, bu haroratda asosiy katalik reaksiyalar yetarli darajada tez boradi. CO va H₂ orasidagi reaksiyadan katalizator - ZnO va SrO₃ dan hamda Su, Zn tuzlariga Al₂O₃ qo‘shib tayyorlangan katalizator ishtirokida metanol olinadi. Zn-Cr li katalizatorlar 380-400C da, Cu katalizatorlar 250C da aktivdir. Katalizatorlarga sulfidli birikmalar qo‘shilib, faolligi orttiriladi. Metanol sintez qilinadigan eng qulay sharoitlarda spirt xom ashyo tarkibida 5% gacha suv, dimetil efir, yuqori spirtlar bo‘ladi. Metanol sinteziga qo‘shimcha boshqa reaksiyalar ham boradi:

CO  H₂  HCHO 2CH₃OH  CH₃OCH₃  H₂O

CO  3H₂  CH₄  H₂O 2CO  2H₂  CH₄  CO₂